Hiện nay, thủ tục tiến hành tụng ở Việt Nam đã có nhiều cải tiến, giúp tạo điều kiện thuận lợi và giải quyết được nhiều vấn đề thực tiễn. Trong số các thủ tục tố tụng, xét xử sơ thẩm được coi là một quy trình phổ biến và quen thuộc tại nước ta. Xét xử sơ thẩm là giai đoạn ban đầu của quy trình tư pháp trong việc xét xử một vụ án. Thông qua phiên tòa sơ thẩm, các vấn đề pháp lý và tranh chấp được đưa ra để được xem xét và giải quyết. Qua quá trình này, tòa án sẽ đánh giá các yếu tố pháp lý, chứng cứ, luận điểm và lập luận từ các bên liên quan, từ đó đưa ra quyết định ban đầu về vụ án. Chi tiết quy định về xét xử sơ thẩm như thế nào và hội đồng xét xử sơ thẩm gồm những ai? Hãy cùng Học viện đào tạo pháp chế ICA tìm hiểu tại nội dung dưới đây

Căn cứ pháp lý

• Bộ luật Tố tụng hình sự 2015
• Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015
• Luật Tố tụng hành chính 2015

Xét xử sơ thẩm được hiểu là như thế nào?

Hiện nay, trong pháp luật của Việt Nam, chưa có một quy định cụ thể nào giải thích rõ về khái niệm “xét xử sơ thẩm” là gì. Tuy vậy, có thể hiểu rằng xét xử sơ thẩm là quá trình xét xử ban đầu của một vụ án tại tòa án có thẩm quyền. Phiên tòa sơ thẩm được tổ chức sau khi các nỗ lực hòa giải không thành công, và tòa án quyết định tiến hành phiên tòa sơ thẩm để giải quyết tranh chấp.

Trong ngữ cảnh này, xét xử sơ thẩm đại diện cho giai đoạn đầu tiên của quy trình tư pháp trong việc xét xử một vụ án. Đây là giai đoạn quan trọng, khi tòa án tiếp nhận và xem xét các yếu tố pháp lý, chứng cứ và luận điểm từ các bên liên quan. Phiên tòa sơ thẩm có nhiệm vụ đánh giá mức độ hợp lý và có căn cứ của các yếu tố này, từ đó đưa ra quyết định ban đầu về vụ án.

Qua việc tổ chức phiên tòa sơ thẩm, tòa án có thể xem xét sơ bộ và đánh giá các tình tiết quan trọng liên quan đến vụ án. Từ kết quả của phiên tòa sơ thẩm, tòa án sẽ quyết định về việc đi tiếp vào giai đoạn xét xử phúc thẩm hoặc có thể đưa ra các biện pháp giải quyết khác phù hợp.

Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm những ai?

Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án dân sự

Theo quy định của Điều 63 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, hội đồng xét xử sơ thẩm trong vụ án dân sự thường bao gồm một Thẩm phán và hai Hội thẩm nhân dân. Tuy nhiên, trong trường hợp xét xử vụ án dân sự theo thủ tục rút gọn, chỉ cần một Thẩm phán thực hiện quy trình xét xử.

Đặc biệt, Điều 63 cũng quy định rằng trong những trường hợp đặc biệt, Hội đồng xét xử sơ thẩm có thể gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm nhân dân.

Với vụ án có đương sự là người chưa thành niên, quy định yêu cầu phải có Hội thẩm nhân dân đại diện từ Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, cơ quan quản lý nhà nước về gia đình và cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em. Điều này đảm bảo sự đại diện và bảo vệ quyền lợi của người chưa thành niên trong quá trình xét xử.

Đối với vụ án liên quan đến lao động, quy định yêu cầu có Hội thẩm nhân dân là những người đã hoặc đang công tác trong tổ chức đại diện tập thể lao động hoặc có kiến thức về pháp luật lao động. Điều này đảm bảo rằng những vụ án liên quan đến lao động sẽ được xét xử bởi những thành viên của Hội thẩm có kiến thức chuyên môn và hiểu biết sâu về lĩnh vực lao động.

Qua các quy định trên, Điều 63 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015 đã định rõ thành phần của hội đồng xét xử sơ thẩm trong vụ án dân sự, đảm bảo tính công bằng và khách quan trong quá trình xét xử và đưa ra quyết định của tòa án.

Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án hình sự

Theo Điều 254 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, thành phần của hội đồng xét xử trong vụ án hình sự được quy định như sau:

• Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án hình sự bình thường sẽ bao gồm một Thẩm phán và hai Hội thẩm. Đây là trường hợp thông thường trong quá trình xét xử vụ án hình sự.
• Tuy nhiên, trong những vụ án có tính chất nghiêm trọng, phức tạp, Hội đồng xét xử sơ thẩm có thể được mở rộng gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm. Điều này nhằm đảm bảo rằng quá trình xét xử được thực hiện một cách kỹ lưỡng và chính xác hơn đối với những vụ án đặc biệt.
• Đối với các vụ án có bị cáo đối mặt với tội danh mà Bộ luật hình sự quy định mức cao nhất của khung hình phạt là tù chung thân hoặc tử hình, Hội đồng xét xử sơ thẩm sẽ bao gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm. Điều này đặc biệt quan trọng để đảm bảo tính công bằng và đúng pháp trong quá trình xét xử các vụ án nghiêm trọng như vậy.

Qua việc quy định chi tiết về thành phần của hội đồng xét xử sơ thẩm trong vụ án hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 đảm bảo tính công bằng, khách quan và chính xác trong quá trình xét xử các vụ án hình sự của nước ta.

Hội đồng xét xử sơ thẩm vụ án hành chính

Theo quy định của Điều 154 Luật Tố tụng hành chính 2015, hội đồng xét xử sơ thẩm trong vụ án hành chính bình thường sẽ bao gồm một Thẩm phán và hai Hội thẩm nhân dân. Điều này áp dụng trừ trường hợp xét xử sơ thẩm vụ án hành chính theo thủ tục rút gọn, khi đó chỉ cần một Thẩm phán thực hiện quy trình xét xử.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, hội đồng xét xử sơ thẩm có thể được mở rộng gồm hai Thẩm phán và ba Hội thẩm nhân dân. Các trường hợp sau đây là ví dụ:

1. Khiếu kiện liên quan đến quyết định hành chính, hành vi hành chính của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hoặc Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và liên quan đến nhiều đối tượng. Việc mở rộng thành phần của hội đồng xét xử sơ thẩm trong trường hợp này giúp đảm bảo tính công bằng và đúng pháp trong việc giải quyết tranh chấp liên quan đến quyết định và hành vi của cấp tỉnh.
2. Vụ án có tính phức tạp. Trong những vụ án phức tạp, việc mở rộng thành phần của hội đồng xét xử sơ thẩm lên hai Thẩm phán và ba Hội thẩm nhân dân nhằm đảm bảo khả năng đánh giá toàn diện về các yếu tố pháp lý và chứng cứ, từ đó đưa ra quyết định chính xác và công bằng.

Qua việc quy định chi tiết về thành phần của hội đồng xét xử sơ thẩm trong vụ án hành chính, Luật Tố tụng hành chính 2015 đảm bảo tính công bằng, đúng pháp và hiệu quả trong quá trình giải quyết tranh chấp hành chính của nước ta.

Trên đây là tư vấn về nội dung “Hội đồng xét xử sơ thẩm gồm những ai?“. Hy vọng những thông tin này sẽ mang lại nhiều điều hữu ích đến bạn đọc.

Câu hỏi thường gặp