Bạn đang tìm kiếm câu hỏi ôn tập môn Lý luận nhà nước và pháp luật để chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi? Đây là một môn học quan trọng, cung cấp kiến thức nền tảng về bản chất, vai trò của nhà nước và pháp luật trong xã hội. Việc ôn tập với các câu hỏi trọng tâm không chỉ giúp bạn nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn rèn luyện khả năng tư duy và phân tích. Bài viết này sẽ tổng hợp các câu hỏi ôn tập chất lượng, bám sát nội dung môn học, giúp bạn tự tin đạt kết quả cao trong kỳ thi.
Tham khảo trọn bộ bài giảng môn học Lý luận chung nhà nước và pháp luật: https://study.phapche.edu.vn/khoa-hoc-tim-hieu-mon-ly-luan-nha-nuoc-va-phap-luat?ref=lnpc
Câu hỏi ôn tập môn Lý luận nhà nước và pháp luật
Câu 1: Đối tượng nghiên cứu của Lý luận nhà nước và pháp luật
Đối tượng nghiên cứu của môn Lý luận nhà nước và pháp luật bao gồm các nhóm vấn đề cơ bản sau:
Quy luật cơ bản về sự hình thành, tồn tại và phát triển của nhà nước và pháp luật:
- Nghiên cứu sự tương thích và thống nhất giữa các kiểu nhà nước và pháp luật.
- Khám phá quá trình chuyển đổi giữa các kiểu nhà nước và pháp luật khác nhau, ví dụ: từ kiểu nhà nước phong kiến sang tư bản chủ nghĩa hoặc xã hội chủ nghĩa.
Những vấn đề bao quát về đời sống nhà nước và pháp luật:
- Bản chất, kiểu, hình thức, chức năng của nhà nước và pháp luật.
- Bộ máy, cơ chế vận động và hệ thống pháp luật.
- Ý thức pháp luật và văn hóa pháp luật trong xã hội.
Hệ thống khái niệm cơ bản về nhà nước và pháp luật: Xây dựng các khái niệm nền tảng giúp giải thích các hiện tượng nhà nước và pháp luật.
Giá trị cơ bản của nhà nước và pháp luật: Nghiên cứu ý nghĩa, vai trò và đóng góp của nhà nước và pháp luật đối với xã hội.
Lý luận nhà nước và pháp luật nghiên cứu những vấn đề chung nhất, bao quát nhất về các hiện tượng nhà nước và pháp luật. Trọng tâm là khám phá các quy luật cơ bản và đặc thù của sự hình thành, vận động và phát triển, đặc biệt nhấn mạnh vào nhà nước và pháp luật trong mô hình xã hội chủ nghĩa
Câu 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của Lý luận nhà nước và pháp luật
Phương pháp luận
Phương pháp luận là cơ sở nền tảng để tiếp cận đối tượng nghiên cứu, bao gồm:
- Cơ sở triết học: Dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.
- Hệ tư tưởng lý luận: Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Vai trò: Phương pháp luận định hướng cho việc nhận thức và ứng dụng thực tiễn trong các vấn đề xã hội – pháp lý.
Phương pháp nghiên cứu nhà nước và pháp luật
Các phương pháp nghiên cứu được sử dụng bao gồm:
- Phương pháp trừu tượng khoa học: Tách cái chung ra khỏi cái riêng để xác định bản chất và quy luật vận động của nhà nước và pháp luật.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phân tích các yếu tố riêng lẻ để làm rõ vấn đề, sau đó tổng hợp các mối liên hệ giữa chúng.
- Phương pháp thống kê: Thu thập thông tin số lượng và chất lượng về các hiện tượng nhà nước và pháp luật để hỗ trợ nghiên cứu.
- Phương pháp quy nạp và diễn dịch:
- Quy nạp: Từ cái riêng đến cái chung.
- Diễn dịch: Từ cái chung đến cái riêng.
- Phương pháp so sánh: So sánh các hiện tượng nhà nước và pháp luật để tìm ra điểm tương đồng và khác biệt.
- Phương pháp xã hội học: Đánh giá các hiện tượng nhà nước và pháp luật trong đời sống thực tiễn.
- Phương pháp hệ thống: Nghiên cứu nhà nước và pháp luật như một hệ thống thống nhất, bao gồm các yếu tố liên kết chặt chẽ với nhau.
Lý luận nhà nước và pháp luật sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học đa dạng nhằm đảm bảo việc tiếp cận các hiện tượng nhà nước và pháp luật một cách khách quan, toàn diện và có hệ thống.
Câu 3: Sự hình thành nhà nước trong lịch sử: các quan điểm và phương thức hình thành
1. Các quan điểm về sự hình thành nhà nước trong lịch sử
a. Thời kỳ cổ đại và trung đại
- Thuyết Thần quyền:
- Nhà nước do Thượng đế tạo ra để bảo vệ trật tự xã hội.
- Phái Quân chủ: Vua thống trị dân chúng, quyền lực được xem như được ban bởi Thượng đế.
- Phái Giáo quyền: Giáo hội kiểm soát tinh thần, vua kiểm soát thể xác, dẫn đến việc vua phụ thuộc vào giáo hội.
- Phái Dân quyền: Nhà nước được thành lập từ Thượng đế và người dân thỏa thuận phục tùng vua, với điều kiện vua phải cai trị công bằng.
- Thuyết Gia trưởng: Nhà nước phát triển từ gia đình, với quyền lực nhà nước tương tự quyền gia trưởng mở rộng.
b. Thế kỷ XVI – XVIII
- Thuyết Khế ước xã hội: Nhà nước hình thành từ khế ước giữa các cá nhân để bảo vệ lợi ích chung, trao quyền lực cho nhà nước, và quyền lực này thuộc về nhân dân.
- Thuyết Bạo lực: Nhà nước xuất hiện từ việc sử dụng bạo lực của một thị tộc hoặc giai cấp để thống trị kẻ yếu.
- Thuyết Tâm lý: Con người có nhu cầu phụ thuộc vào thủ lĩnh hoặc giáo sĩ, dẫn đến sự hình thành nhà nước như một tổ chức lãnh đạo xã hội.
- Quan niệm “Nhà nước siêu Trái đất”: Nhà nước và xã hội loài người được hình thành bởi sự can thiệp của nền văn minh ngoài hành tinh.
c. Thế kỷ XIX – nay
- Học thuyết Mác – Lênin:
- Nhà nước ra đời do mâu thuẫn giai cấp không thể điều hòa, xuất hiện khi sản xuất xã hội đạt mức thặng dư, dẫn đến tư hữu và phân hóa giai cấp.
- Nhà nước không tồn tại vĩnh viễn, mà có sự hình thành, phát triển, và tiêu vong.
- Thực tiễn cuộc sống: Nhà nước hình thành từ sự tan rã của công xã nguyên thủy, với sự phân hóa giai cấp trong xã hội.
2. Các phương thức hình thành nhà nước trong lịch sử
- Nhà nước A-ten: Hình thành từ sự phát triển và đối lập giai cấp trong xã hội thị tộc.
- Nhà nước Giéc-manh: Hình thành sau chiến thắng của người Giéc-manh trước Đế chế La Mã, chịu ảnh hưởng từ văn minh La Mã.
- Nhà nước Rô-ma: Hình thành từ cuộc đấu tranh của những người bình dân ngoài thị tộc Rô-ma chống lại quý tộc thị tộc Rô-ma.
- Nhà nước phương Đông:
- Xuất hiện sớm do nhu cầu tự vệ và bảo vệ lợi ích chung của cộng đồng.
- Bộ máy quản lý được sử dụng để thực hiện chức năng công cộng, sau đó bị giai cấp thống trị lợi dụng để duy trì quyền lực.
Câu 4: Một số trường phái (quan niệm, cách tiếp cận) tiêu biểu về nhà nước
1. Một số quan niệm về nhà nước
- Theo Từ điển Black’s Law: Nhà nước là hệ thống chính trị của nhân dân, nơi thực thi các phán quyết và quyết định thông qua bộ máy được tổ chức chặt chẽ.
- Theo quan điểm triết học: Nhà nước là tổ chức xã hội nhằm bảo vệ công lý và cân bằng các lợi ích.
- Theo quan điểm chính trị học: Nhà nước là tổ chức quyền lực chính trị của giai cấp, có lãnh thổ, dân cư, và khả năng đặt ra, thực thi pháp luật để duy trì trật tự xã hội.
2. Các cách tiếp cận tiêu biểu về nhà nước
a. Tiếp cận chức năng
- Nhà nước là công cụ quản lý xã hội.
- Nhà nước là công cụ cai trị giai cấp.
- Nhà nước là “người gác đêm” bảo vệ lợi ích cá nhân.
- Nhà nước phúc lợi (nhà cung cấp).
- Nhà nước điều tiết xã hội.
b. Tiếp cận thể chế
- Nhà nước là tổ chức có cấu trúc thứ bậc về bộ máy, cơ quan.
- Nhà nước là kết quả của khế ước giữa các công dân.
- Nhà nước là tổ chức có mục đích tự thân.
Câu 5: Các đặc trưng cơ bản và định nghĩa nhà nước
1. Các đặc trưng cơ bản của nhà nước
- Quyền lực chính trị công cộng đặc biệt: Nhà nước có bộ máy cưỡng chế và quản lý xã hội, khác biệt với quyền lực tự nguyện của tổ chức thị tộc.
- Lãnh thổ và quản lý hành chính: Nhà nước quản lý dân cư theo đơn vị lãnh thổ, khác với tổ chức thị tộc dựa trên quan hệ huyết thống.
- Chủ quyền quốc gia: Nhà nước có quyền tối cao đối nội và độc lập đối ngoại.
- Quyền ban hành và thực thi pháp luật: Pháp luật nhà nước mang tính bắt buộc chung.
- Thuế khóa bắt buộc: Nhà nước có quyền thu thuế để duy trì bộ máy và thực hiện các hoạt động xã hội.
2. Định nghĩa nhà nước
Nhà nước là tổ chức quyền lực chính trị công cộng, được thành lập để quản lý xã hội, bảo vệ công lý, và bảo đảm quyền lợi chung của cộng đồng trên cơ sở pháp luật, hướng đến sự phát triển bền vững và ổn định của xã hội.
Mời bạn xem thêm: