Lương cơ bản, một khái niệm không mới nhưng luôn quan trọng trong mối quan hệ lao động, có thể được hiểu một cách đơn giản là mức lương đã được thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động. Mức lương này được xác định dựa trên tính chất và yêu cầu của từng công việc cụ thể. Điều này có nghĩa là lương cơ bản không phải là một con số cố định mà thay đổi tùy thuộc vào từng vị trí công việc, ngành nghề, và trình độ kỹ năng của người lao động. Ví dụ, một nhân viên làm việc trong lĩnh vực công nghệ thông tin có thể có mức lương cơ bản khác với một nhân viên làm việc trong lĩnh vực sản xuất hoặc dịch vụ. Cách tính lương cơ bản theo hệ số hiện nay thế nào?

Quy định pháp luật về lương cơ bản như thế nào?

Theo quy định hiện nay, pháp luật Việt Nam không có quy định nào định nghĩa hoặc đưa ra khái niệm cụ thể về lương cơ bản. Tuy nhiên, qua thực tiễn và cách hiểu thông thường, lương cơ bản có thể được coi là mức lương thấp nhất hoặc tối thiểu mà người lao động được nhận khi làm việc tại một cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp, hoặc đơn vị nào đó. Mức lương này không bao gồm các khoản tiền thưởng, phụ cấp, trợ cấp, và các khoản thu nhập bổ sung khác. Lương cơ bản chính là khoản tiền lương được ghi trong hợp đồng lao động và được xác định dựa trên sự thỏa thuận đồng ý giữa người lao động và người sử dụng lao động.

Lương cơ bản đóng vai trò quan trọng vì nó là căn cứ để tính toán và đóng các khoản bảo hiểm cho người lao động, bao gồm bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, và bảo hiểm thất nghiệp. Điều này có nghĩa là khi tính toán mức đóng bảo hiểm, người ta sẽ dựa trên mức lương cơ bản đã thỏa thuận trong hợp đồng lao động.

Một điểm cần lưu ý là mức lương cơ bản không bao gồm các khoản phụ cấp, tiền thưởng, phúc lợi và các khoản thu nhập bổ sung khác mà người lao động có thể nhận được. Do đó, trong nhiều trường hợp, lương cơ bản không phải là mức lương thực nhận cuối cùng của người lao động. Người lao động thường sẽ nhận được nhiều hơn lương cơ bản do có thêm các khoản phụ cấp và tiền thưởng khác.

Cách tính lương cơ bản theo hệ số

Lương theo hệ số giữa cán bộ, công chức, viên chức nhà nước có sự khác biệt nhất định so với người lao động trong các doanh nghiệp. Đối với cán bộ, công chức, viên chức nhà nước, lương theo hệ số chính là mức lương hiện hưởng mà chưa bao gồm các khoản phụ cấp. Đây là phương pháp tính lương dựa trên hệ số lương được quy định, kết hợp với mức lương cơ sở do Nhà nước ban hành.

Ngược lại, tại các doanh nghiệp, cách tính lương theo hệ số lương cơ bản không được áp dụng. Tuy nhiên, hệ số lương cơ bản vẫn được xem là căn cứ quan trọng để xác định và xây dựng thang bảng lương tương ứng. Điều này nhằm đảm bảo rằng mức lương cuối cùng chi trả cho người lao động phù hợp, hợp pháp và cân đối với mức sống, sinh hoạt tối thiểu của họ.

Theo Điều 3 Thông tư 10/2023/TT-BNV, mức lương được tính dựa trên công thức:

Mức lương = Mức lương cơ sở x hệ số lương hiện hưởng

Trong đó, mức lương cơ sở được điều chỉnh dựa trên các văn bản pháp luật hiện hành và phù hợp với tình hình kinh tế, xã hội tại thời điểm đó. Hiện nay, mức lương cơ sở là 1.800.000 đồng/tháng, căn cứ theo khoản 2 Điều 3 Nghị định 24/2023/NĐ-CP. Hệ số lương hiện hưởng được quy định cho từng nhóm cấp bậc khác nhau. Đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang, hệ số lương này được xác định dựa trên cách xếp loại cụ thể và bảng hệ số lương quy định tại Nghị định 204/2004/NĐ-CP.

Ngoài mức lương cơ bản, người lao động trong từng ngành nghề còn có thể được hưởng thêm các khoản phụ cấp dựa theo hệ số tương ứng. Những khoản phụ cấp này giúp tăng thêm thu nhập cho người lao động, đảm bảo họ có một mức sống ổn định và đáp ứng được các nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.

Khi nào thực hiện bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương?

Lương cơ bản, một khái niệm không mới nhưng luôn giữ vai trò quan trọng trong mối quan hệ lao động, có thể được hiểu một cách đơn giản là mức lương đã được thỏa thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động. Mức lương này được xác định dựa trên tính chất và yêu cầu của từng công việc cụ thể, có nghĩa là nó không phải là một con số cố định mà thay đổi tùy thuộc vào từng vị trí công việc, ngành nghề, và trình độ kỹ năng của người lao động.

Tại Nghị quyết 27-NQ/TW năm 2018, các yếu tố cụ thể để thiết kế bảng lương mới đã được xác định rõ ràng. Theo nghị quyết này, mức lương cơ sở và hệ số lương hiện nay sẽ bị bãi bỏ, thay vào đó là việc xây dựng mức lương cơ bản bằng số tiền cụ thể trong bảng lương mới. Việc này nhằm tạo ra sự minh bạch và dễ hiểu hơn trong việc xác định tiền lương cho người lao động.

Một trong những thay đổi quan trọng khác là việc thực hiện thống nhất chế độ hợp đồng lao động theo quy định của Bộ luật Lao động hoặc hợp đồng cung cấp dịch vụ đối với những người làm công việc thừa hành, phục vụ, yêu cầu trình độ đào tạo dưới trung cấp. Đối với những đối tượng này, bảng lương công chức, viên chức sẽ không được áp dụng. Điều này nhằm đảm bảo rằng những người làm công việc này sẽ được đối xử công bằng và hợp lý theo đúng quy định của pháp luật lao động.

Nghị quyết cũng xác định rằng mức tiền lương thấp nhất của công chức, viên chức trong khu vực công sẽ là mức tiền lương của người làm công việc yêu cầu trình độ đào tạo trung cấp (bậc 1) và sẽ không thấp hơn mức tiền lương thấp nhất của lao động qua đào tạo trong khu vực doanh nghiệp. Đây là một bước tiến quan trọng nhằm đảm bảo sự công bằng và cạnh tranh giữa khu vực công và khu vực tư.

Mở rộng quan hệ tiền lương làm căn cứ để xác định mức tiền lương cụ thể trong hệ thống bảng lương là một trong những điểm đáng chú ý khác. Điều này nhằm từng bước tiệm cận với quan hệ tiền lương của khu vực doanh nghiệp, phù hợp với nguồn lực của Nhà nước.

Ngoài ra, chế độ nâng bậc lương thường xuyên và nâng bậc lương trước thời hạn đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang cũng sẽ được hoàn thiện để phù hợp với quy định của bảng lương mới.

Ngày 19/09/2023, tại phiên bế mạc Diễn đàn kinh tế – xã hội Việt Nam, Chủ tịch Quốc hội đã nhấn mạnh việc sớm thực hiện cải cách tiền lương một cách căn bản trong năm 2024. Theo gợi ý của ông, thời điểm cải cách tiền lương có thể áp dụng ngay từ ngày 01/7/2024 nếu không có gì thay đổi. Điều này thể hiện sự quyết tâm của Nhà nước trong việc nâng cao chất lượng cuộc sống của người lao động và cải thiện hệ thống tiền lương để phù hợp hơn với thực tế kinh tế – xã hội.

Mời bạn xem thêm bài viết:

• Vì sao lương cử nhân luật thấp?
• Mẫu bảng lương công ty hiện nay như thế nào?
• Pháp chế doanh nghiệp lương bao nhiêu?

Câu hỏi thường gặp: