Sơ đồ bài viết
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là chỉ tiêu quan trọng trong báo cáo tài chính, phản ánh hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp. Vậy cách kế toán công thức tính lợi nhuận sau thuế chưa phân phối như thế nào cho đúng? Bài viết sau của Học viện đào tạo pháp chế ICA sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết từ lý thuyết đến thực hành, giúp bạn hiểu rõ công thức tính, cách ghi nhận và xử lý số liệu kế toán liên quan, đảm bảo đúng chuẩn mực kế toán Việt Nam.
Tham khảo khóa học đào tạo pháp luật cho kế toán công ty: https://phapche.edu.vn/courses/khoa-hoc-dao-tao-phap-luat-cho-ke-toan-cong-ty/
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là gì?
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là chỉ tiêu kế toán phản ánh phần lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp sau khi đã hoàn thành nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp và thực hiện các khoản phân phối theo quy định. Đây là phần lợi nhuận mà doanh nghiệp chưa sử dụng để trích lập các quỹ hoặc chia cổ tức cho cổ đông, do đó vẫn đang được giữ lại trong doanh nghiệp.
Chỉ tiêu này thể hiện kết quả hoạt động kinh doanh thực chất của doanh nghiệp sau khi đã loại trừ toàn bộ chi phí và thuế, đồng thời cho biết doanh nghiệp đã sử dụng phần lợi nhuận sau thuế vào những mục đích nào (đã phân phối hay chưa, phân phối ra sao).
Doanh nghiệp có thể sử dụng lợi nhuận sau thuế chưa phân phối vào nhiều mục đích khác nhau tùy theo chính sách tài chính và định hướng phát triển, bao gồm:
- Chi trả cổ tức cho cổ đông hoặc các thành viên góp vốn, thể hiện việc phân phối lợi nhuận cho các chủ sở hữu theo tỷ lệ sở hữu.
- Trích lập các quỹ như quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ đầu tư phát triển nhằm tạo nguồn tài chính dự phòng, hỗ trợ cho các mục tiêu phát triển lâu dài của doanh nghiệp.
- Tái đầu tư vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mở rộng quy mô, nâng cao năng lực cạnh tranh.
- Bù đắp các khoản lỗ từ các năm trước hoặc trong kỳ nếu doanh nghiệp đang lỗ.
- Dự phòng rủi ro tài chính hoặc chi phí phát sinh trong tương lai.
Hướng dẫn kế toán công thức tính lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối được xác định theo công thức:
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối = Lợi nhuận sau thuế – Các khoản trích lập quỹ – Cổ tức chi trả cho cổ đông
Giải thích các thành phần trong công thức:
- Lợi nhuận sau thuế: Là phần lợi nhuận thuần của doanh nghiệp sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí hoạt động và nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp. Đây là chỉ tiêu quan trọng đánh giá hiệu quả kinh doanh thực tế của doanh nghiệp.
- Các khoản trích lập quỹ: Bao gồm các khoản tiền được doanh nghiệp giữ lại từ lợi nhuận để trích lập vào các quỹ theo quy định trong điều lệ doanh nghiệp hoặc theo quy định pháp luật (ví dụ: quỹ đầu tư phát triển, quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi,…). Việc trích lập này nhằm mục đích tái đầu tư, khuyến khích người lao động hoặc phòng ngừa rủi ro.
- Cổ tức chi trả cho cổ đông: Là phần lợi nhuận được phân phối cho các cổ đông theo tỷ lệ sở hữu cổ phần. Đây là quyền lợi kinh tế cơ bản của cổ đông và là một phần quan trọng trong quyết định phân phối lợi nhuận của doanh nghiệp.
Ví dụ:
Giả sử một công ty có lợi nhuận sau thuế trong năm là 10 tỷ đồng. Công ty quyết định trích lập các quỹ tổng cộng 2 tỷ đồng và chi trả cổ tức 5 tỷ đồng. Khi đó: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối = 10 tỷ – 2 tỷ – 5 tỷ = 3 tỷ đồng
=> Đây là phần lợi nhuận còn lại mà công ty giữ lại chưa sử dụng, có thể được chuyển sang năm sau hoặc dùng cho các mục đích khác trong tương lai.
Tài khoản dùng để hạch toán lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là tài khoản nào?
Theo nội dung quy định tại khoản 1 Điều 74 Thông tư 200/2014/TT-BTC, tài khoản dùng để hạch toán lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là Tài khoản 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.
Chức năng của Tài khoản 421:
Tài khoản này được sử dụng để phản ánh:
- Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp sau khi đã nộp thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN);
- Quá trình phân phối lợi nhuận hoặc xử lý lỗ;
- Việc điều chỉnh lợi nhuận chưa phân phối trong các trường hợp thay đổi chính sách kế toán hoặc điều chỉnh sai sót trọng yếu.
Phân loại chi tiết theo từng năm tài chính:
- Tài khoản 4211: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước – phản ánh số dư chuyển từ các năm tài chính trước.
- Tài khoản 4212: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay – ghi nhận kết quả kinh doanh của năm hiện tại.
Doanh nghiệp chỉ được phân phối lợi nhuận khi đảm bảo thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính và tuân thủ chính sách tài chính hiện hành. Việc phân phối phải được theo dõi chi tiết theo từng nội dung: trích lập các quỹ, chia cổ tức, bổ sung vốn chủ sở hữu,…
Khi doanh nghiệp phải điều chỉnh do phát hiện sai sót trọng yếu hoặc thay đổi chính sách kế toán, kế toán sẽ điều chỉnh tăng hoặc giảm số dư đầu kỳ của TK 4211 để đảm bảo phản ánh trung thực tình hình tài chính.
Công ty mẹ chỉ được phân phối lợi nhuận cho cổ đông không vượt quá mức lợi nhuận sau thuế chưa phân phối trên Báo cáo tài chính hợp nhất, sau khi đã loại trừ:
- Các khoản lãi từ việc mua giá rẻ (lợi thế thương mại âm);
- Trường hợp phân phối vượt quá mức lợi nhuận riêng lẻ thì chỉ được thực hiện sau khi điều chuyển lợi nhuận từ công ty con về.
Trước khi phân phối lợi nhuận, doanh nghiệp cần xem xét kỹ các khoản mục phi tiền tệ trong lợi nhuận chưa phân phối, ví dụ:
- Lãi do đánh giá lại tài sản góp vốn;
- Lãi/lỗ từ đánh giá lại tỷ giá hối đoái hoặc công cụ tài chính.
Những khoản này không thực sự tạo ra dòng tiền, do đó có thể ảnh hưởng đến khả năng chi trả cổ tức thực tế của doanh nghiệp.
Hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC): Nếu doanh nghiệp tham gia BCC, chỉ phản ánh phần lợi nhuận tương ứng với phần được chia trong TK 421, không ghi nhận toàn bộ kết quả của hợp đồng nếu không có quyền kiểm soát.
Xử lý cổ tức ưu đãi:
- Nếu cổ phiếu ưu đãi được phân loại là nợ phải trả, thì không được ghi nhận khoản cổ tức phải trả từ TK 421.
- Nếu cổ phiếu ưu đãi là vốn chủ sở hữu, cổ tức ưu đãi được ghi nhận tương tự như cổ tức phổ thông.
Theo dõi lỗ tính thuế và không tính thuế: Doanh nghiệp phải phân biệt rõ:
- Lỗ tính thuế: từ chi phí hợp lý, được trừ khi tính thu nhập chịu thuế;
- Lỗ không tính thuế: từ chi phí không hợp lý, không được trừ.
Khi chuyển lỗ, doanh nghiệp chỉ được chuyển phần lỗ tính thuế để giảm trừ thu nhập chịu thuế trong tương lai.
Mời bạn xem thêm: