Sơ đồ bài viết
Việc phân biệt trường hợp bắt buộc và trường hợp tự nguyện quyết toán thuế thu nhập cá nhân là rất quan trọng để người nộp thuế thực hiện đúng nghĩa vụ và quyền lợi của mình. Không phải lúc nào cá nhân cũng bắt buộc phải quyết toán thuế; có những trường hợp chỉ cần quyết toán khi có nhu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ thuế. Hiểu rõ quy định về quyết toán thuế sẽ giúp bạn tránh bị xử phạt do kê khai sai hạn và tận dụng được tối đa quyền lợi về thuế. Cùng tìm hiểu chi tiết các trường hợp cụ thể trong bài viết sau.
Tham khảo khóa học đào tạo pháp luật cho kế toán công ty: https://phapche.edu.vn/courses/khoa-hoc-dao-tao-phap-luat-cho-ke-toan-cong-ty/
Quyết toán thuế TNCN là gì?
Căn cứ theo nội dung quy định tại khoản 10 Điều 3 Luật Quản lý thuế 2019, khai quyết toán thuế được hiểu là việc người nộp thuế xác định số tiền thuế phải nộp cho cả năm tính thuế hoặc trong khoảng thời gian từ khi phát sinh đến khi chấm dứt nghĩa vụ thuế. Đây là thủ tục nhằm tổng hợp, kiểm tra lại toàn bộ số thuế đã nộp, số còn phải nộp hoặc số nộp thừa trong kỳ tính thuế.
Cụ thể, quyết toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là việc người nộp thuế thực hiện kê khai tổng thu nhập chịu thuế trong năm, xác định số thuế đã nộp, số thuế phải nộp thêm hoặc được hoàn lại, và nộp tờ khai quyết toán cho cơ quan thuế theo quy định.
Trong quá trình quyết toán, nếu người nộp thuế phát hiện số thuế đã nộp trong năm thấp hơn số thuế thực tế phải nộp, họ cần đóng bổ sung. Ngược lại, nếu nộp thừa, họ sẽ làm thủ tục để được hoàn thuế hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo.
Quyết toán thuế TNCN là thủ tục quan trọng, vừa đảm bảo nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, vừa giúp cá nhân bảo vệ quyền lợi của mình liên quan đến số tiền thuế đã đóng.
Phân biệt trường hợp bắt buộc và trường hợp tự nguyện quyết toán thuế thu nhập cá nhân
Các trường hợp bắt buộc phải quyết toán thuế thu nhập cá nhân
Theo quy định hiện hành, cá nhân phải thực hiện quyết toán thuế TNCN trong các trường hợp sau:
a) Cá nhân có số thuế phải nộp thêm sau quyết toán
Nếu trong quá trình làm việc, tổng thu nhập chịu thuế của cá nhân sau khi quyết toán cao hơn số thuế đã được khấu trừ, thì cá nhân đó bắt buộc phải thực hiện quyết toán và nộp thêm phần chênh lệch.
b) Cá nhân có số thuế nộp thừa và có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ
Khi cá nhân nộp thừa thuế trong năm và có nhu cầu xin hoàn thuế hoặc bù trừ số thuế thừa vào kỳ kê khai thuế tiếp theo, thì phải làm hồ sơ quyết toán thuế.
c) Cá nhân có thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau
Đối với cá nhân có thu nhập từ 2 nguồn trở lên (ví dụ làm việc cho 2 công ty trong cùng năm hoặc vừa có lương, vừa có thu nhập kinh doanh), việc quyết toán sẽ xác định tổng thu nhập, tổng số thuế phải nộp và số đã khấu trừ, từ đó xác định số thuế còn phải nộp thêm hoặc được hoàn trả. Đây là trường hợp bắt buộc phải quyết toán thuế.
Các trường hợp tự nguyện quyết toán thuế thu nhập cá nhân
Có những trường hợp, pháp luật cho phép cá nhân lựa chọn việc quyết toán thuế, cụ thể như sau:
a) Cá nhân nộp thừa thuế nhưng không yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ
Nếu sau khi tổng hợp, cá nhân phát hiện đã nộp thừa thuế nhưng không có nhu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ vào kỳ sau, thì không bắt buộc phải làm thủ tục quyết toán thuế.
b) Cá nhân có thu nhập dưới ngưỡng chịu thuế nhưng đã bị khấu trừ thuế tại nguồn
Nhiều trường hợp, cá nhân có thu nhập chưa đến mức chịu thuế (sau khi giảm trừ gia cảnh, bảo hiểm, v.v.) nhưng vẫn bị đơn vị chi trả khấu trừ thuế theo tỷ lệ tạm tính. Nếu cá nhân muốn lấy lại số thuế đã bị khấu trừ này, cần chủ động thực hiện thủ tục quyết toán thuế với cơ quan thuế. Đây là quyết toán tự nguyện vì nếu không yêu cầu hoàn, cá nhân có thể không quyết toán.
Sự khác biệt giữa quyết toán bắt buộc và tự nguyện
- Về nghĩa vụ pháp lý: Trường hợp bắt buộc là nghĩa vụ phải thực hiện, nếu không sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính về thuế. Trường hợp tự nguyện, cá nhân có quyền lựa chọn thực hiện hay không tùy theo nhu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ thuế.
- Về thời hạn nộp hồ sơ: Dù bắt buộc hay tự nguyện, thời hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế đều phải tuân theo quy định chung: chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng thứ 4 kể từ khi kết thúc năm dương lịch (thông thường là 30/4 hàng năm).
Cá nhân có bị bắt buộc phải quyết toán thuế TNCN không?
Căn cứ theo nội dung quy định tại điểm d khoản 6 Điều 8 Nghị định 126/2020/NĐ-CP, đối tượng thực hiện khai quyết toán thuế TNCN bao gồm:
- Tổ chức, cá nhân trả thu nhập từ tiền lương, tiền công: phải khai quyết toán thuế và thực hiện quyết toán thay cho các cá nhân có ủy quyền, không phân biệt có phát sinh khấu trừ thuế hay không.
- Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công trực tiếp khai quyết toán thuế với cơ quan thuế trong các trường hợp không được ủy quyền.
Điều này có nghĩa là cá nhân người lao động có thể ủy quyền cho tổ chức hoặc cá nhân trả lương thay mặt mình thực hiện việc quyết toán thuế thu nhập cá nhân.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng được ủy quyền, mà trong một số trường hợp, cá nhân bắt buộc phải tự mình thực hiện việc khai quyết toán thuế trực tiếp với cơ quan thuế. Các trường hợp này được quy định rõ tại điểm d3 khoản 6 Điều 8 Nghị định 126/2020/NĐ-CP và hướng dẫn tại Công văn 636/TCT-DNNCN, bao gồm:
- Có số thuế phải nộp thêm hoặc có số thuế nộp thừa đề nghị hoàn hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo.
- Cá nhân có mặt tại Việt Nam dưới 183 ngày trong năm dương lịch đầu tiên, nhưng nếu tính liên tục trong 12 tháng kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam thì tổng số ngày có mặt đạt từ 183 ngày trở lên.
- Cá nhân người nước ngoài kết thúc hợp đồng làm việc tại Việt Nam, phải khai quyết toán thuế trước khi xuất cảnh. Trường hợp chưa kịp quyết toán thì có thể ủy quyền cho tổ chức trả thu nhập hoặc tổ chức, cá nhân khác thực hiện thay.
- Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công và thuộc diện xét giảm thuế do gặp thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo ảnh hưởng đến khả năng nộp thuế.
Tóm lại, cá nhân có thể ủy quyền cho tổ chức trả thu nhập thực hiện quyết toán thay trong các trường hợp thông thường. Nhưng khi thuộc vào các trường hợp đặc biệt kể trên, cá nhân phải tự mình trực tiếp khai quyết toán với cơ quan thuế.
Mời bạn xem thêm: