Sơ đồ bài viết
Cơ quan hành pháp do Chính phủ đứng đầu, do Thủ tướng đứng đầu và bao gồm nhiều bộ, ngành tập trung vào các lĩnh vực cụ thể như tài chính, giáo dục và y tế. Ngoài ra, các cơ quan hành chính địa phương như Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý các công việc của địa phương. Tìm hiểu thêm về cơ quan hành pháp ở Việt Nam trong bài viết sau đây nhé!
Cơ quan hành pháp ở Việt Nam
Ở Việt Nam, cơ quan hành pháp chịu trách nhiệm chính trong việc thi hành và quản lý các công việc của nhà nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các cơ quan hành pháp ở Việt Nam bao gồm:
- Chính phủ: Là cơ quan hành pháp cao nhất, chịu trách nhiệm quản lý nhà nước hàng ngày và thực hiện các quy định của pháp luật. Chính phủ do Thủ tướng Chính phủ lãnh đạo và bao gồm các Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác.
- Các Bộ và cơ quan ngang Bộ: Mỗi Bộ tập trung vào một lĩnh vực cụ thể như Tài chính, Giáo dục và Đào tạo, Y tế, và có nhiệm vụ đề xuất chính sách, quản lý nhà nước và giám sát thực thi pháp luật trong phạm vi lĩnh vực của mình.
- Cơ quan hành pháp địa phương: Bao gồm Ủy ban nhân dân các cấp (tỉnh, thành phố, huyện, xã) là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương, chịu trách nhiệm quản lý các công việc nhà nước ở cấp tương ứng.
- Các tổ chức khác: Như cơ quan quản lý nhà nước về kinh tế đặc biệt (ví dụ: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước), các cơ quan, tổ chức khác có chức năng quản lý nhà nước ở các lĩnh vực cụ thể.
Các cơ quan hành pháp ở Việt Nam hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ, nghĩa là họ không chỉ quản lý nhà nước mà còn lắng nghe ý kiến của nhân dân và các tổ chức xã hội trong quá trình hoạch định và thực thi chính sách.
Người đứng đầu cơ quan hành pháp Việt Nam
Người đứng đầu cơ quan hành pháp của Việt Nam là Thủ tướng Chính phủ. Thủ tướng Chính phủ có trách nhiệm lãnh đạo và quản lý hoạt động của Chính phủ, đồng thời chịu trách nhiệm trước Quốc hội và Chủ tịch nước về mọi hoạt động của Chính phủ. Thủ tướng không chỉ giám sát và điều hành các công việc chung của Chính phủ mà còn có vai trò quan trọng trong việc đề xuất các chính sách, chỉ đạo thực hiện các quyết định và đảm bảo việc tuân thủ pháp luật trong quản lý nhà nước.
Theo Điều 98 của Hiến pháp năm 2013, nhiệm vụ và quyền hạn của Thủ tướng Chính phủ Việt Nam được quy định như sau:
- Đứng đầu trong việc quản lý và điều hành Chính phủ; đảm nhận vai trò lãnh đạo trong việc xây dựng chính sách và tổ chức thi hành các quy định pháp luật.
- Chịu trách nhiệm lãnh đạo toàn bộ hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước từ cấp trung ương đến cấp địa phương, đảm bảo sự thống nhất và liên tục trong hệ thống hành chính của quốc gia.
- Chịu trách nhiệm trình bày và đề nghị Quốc hội phê chuẩn các quyết định về bổ nhiệm, miễn nhiệm, hoặc cách chức các Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và các thành viên khác của Chính phủ; cũng như các quyết định liên quan đến Thứ trưởng và vị trí tương đương trong các bộ, cơ quan ngang bộ. Đồng thời, phê chuẩn các quyết định liên quan đến việc bầu, miễn nhiệm hoặc điều động, cách chức các Chủ tịch và Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương.
- Có quyền đình chỉ hoặc hủy bỏ các quyết định và văn bản của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nếu chúng trái với Hiến pháp, luật hoặc văn bản của cơ quan nhà nước cấp cao hơn; đồng thời đề nghị Ủy ban thường vụ Quốc hội bãi bỏ các nghị quyết trái luật của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh, thành phố.
- Quyết định và chỉ đạo việc đàm phán, ký kết và gia nhập các điều ước quốc tế thuộc phạm vi trách nhiệm và quyền hạn của Chính phủ; tổ chức thực hiện các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
- Chịu trách nhiệm báo cáo trước nhân dân thông qua các phương tiện truyền thông về những vấn đề quan trọng thuộc quyền hạn giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Tham khảo ngay Khoá học soạn thảo hợp đồng của Học viện đào tạo pháp chế ICA.
Mời bạn xem thêm:
- Cơ quan hành pháp và vai trò của cơ quan hành pháp
- Đề thi môn Kỹ năng thực hành pháp luật hay dành cho sinh viên
- Điều kiện để trở thành pháp chế doanh nghiệp hiện nay
Câu hỏi thường gặp:
Một số đặc điểm của cơ quan hành pháp bao gồm:
Có chức năng quản lý hành chính nhà nước.
Các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành – điều hành, nghĩa là hiện thực hóa các quy định pháp luật, đưa pháp luật được thực thi trong đời sống.
Khác với cơ quan lập pháp thì chức năng chủ yếu là lập pháp, nghĩa là xây dựng, ban hành pháp luật. Còn đối với nhánh tư pháp thì chức năng quan trọng và chủ yếu nhất là xét xử.
Hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập từ trung ương đến cơ sở.
Hệ thống các cơ quan hành chính đứng đầu là Chình phủ, được thành lập từ trung ương đến cơ sở, tạo thành một chỉnh thể thống nhất, được tổ chức theo hệ thống thứ bậc, có mối quan hệ mật thiết, phụ thuộc nhau về tổ chức và hoạt động nhằm thực thi quyền quản lý hành chính nhà nước.
Thẩm quyền của các cơ quan hành chính nhà nước được pháp luật quy định trên cơ sở lãnh thổ, ngành hoặc lĩnh vực chuyên môn mang tính tổng hợp.
Các cơ quan hành chính nhà nước đều trực tiếp hay gián tiếp trực thuộc cơ quan quyền lực nhà nước cùng cấp, chịu sự giám sát và báo cáo công tác trước cơ quan quyền lực nhà nước.
Các cơ quan hành chính nhà nước có hệ thống đơn vị cơ sở trực thuộc.
Các đơn vị cơ sở của bộ máy hành chính nhà nước là nơi trực tiếp tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội. Hầu hết các cơ quan có chức năng quản lý hành chính đều có các đơn vị trực thuộc.
Bộ Tư pháp có chức năng quản lý nhà nước về quản lý công tác thi hành pháp luật về xử lý vi phạm hành chính; thi hành án dân sự, thi hành án hành chính, bồi thường nhà nước, hành chính tư pháp, bổ trợ tư pháp, trợ giúp pháp lý, công tác pháp chế;…và một số lĩnh vực khác.
Như vậy, Bộ Tư pháp có là cơ quan hành pháp chứ không phải là cơ quan tư pháp.
