Với quá trình ngày càng sâu rộ hội nhập vào nền kinh tế thế giới, các doanh nghiệp tại Việt Nam ngày càng tỏ ra tích cực và năng động trong việc tham gia các hoạt động thương mại quốc tế. Trong bối cảnh này, hợp đồng thương mại đứng ra như một sự thỏa thuận quan trọng, thể hiện mức độ sâu rộ và nghiêm túc của các bên tham gia. Vậy Hợp đồng thương mại quốc tế la gì?

Hợp đồng thương mại quốc tế là gì?

Hợp đồng thương mại quốc tế: Đó là hiệp ước được đạt được giữa các bên để thiết lập, điều chỉnh hoặc chấm dứt quyền và trách nhiệm liên quan đến hoạt động thương mại xuyên quốc gia. Đây là sự thỏa thuận mà tất cả các bên tham gia đều có thể là các doanh nhân hoặc ít nhất một trong số họ là một doanh nhân, và mục tiêu chính của nó là tạo ra lợi nhuận và tiềm năng tăng trưởng kinh doanh.

Các chủ thể trong hợp đồng thương mại quốc tế

Thương nhân – Chủ thể phổ biến trong các quan hệ hợp đồng thương mại quốc tế

Trong mối quan hệ của hợp đồng thương mại quốc tế, có sự tham gia của nhiều loại chủ thể khác nhau, tuy nhiên, chủ thể phổ biến nhất trong các quan hệ này là thương nhân – bao gồm cả cá nhân và doanh nghiệp.

Khái niệm “thương nhân” không được định nghĩa hoàn toàn tương tự trong luật pháp của các quốc gia. Mặc dù vậy, trong cơ bản của pháp luật các quốc gia, có sự thống nhất về các đặc điểm và loại thương nhân. Thông thường, thương nhân có các đặc điểm cơ bản như sau: họ thực hiện các hoạt động thương mại độc lập, thường xuyên, dưới danh nghĩa của họ và vì lợi ích cá nhân; thương nhân cần có năng lực hành vi thương mại. Loại thương nhân có thể khác nhau tuỳ theo luật pháp của từng quốc gia. Thương nhân trở thành chủ thể phổ biến vì doanh nghiệp ngày càng cần mở rộng thị trường ra nước ngoài để tối đa hóa lợi nhuận và tăng cường vị thế của mình. Nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, các quốc gia thường khuyến khích doanh nghiệp đầu tư ra nước ngoài cũng như thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Vì vậy, hệ thống pháp luật của các quốc gia dần trở nên linh hoạt và mềm dẻo, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong và ngoài nước, cùng với các chính sách khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp.

Cá nhân: Để trở thành một chủ thể trong mối quan hệ thương mại quốc tế, cá nhân cần tuân thủ các tiêu chí được quy định bởi pháp luật của quốc gia. Thông thường, họ phải đáp ứng các điều kiện cho phép thực hiện hoạt động kinh doanh trong nước cũng như một số yêu cầu bổ sung như liên quan đến danh tính và nghề nghiệp (cụ thể là xem xét xem nghề nghiệp mà cá nhân đang thực hiện có được phép tham gia hoạt động thương mại quốc tế hay không). Ví dụ, tại Việt Nam, việc một chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại quốc tế phải tuân thủ quy định tại Điều 6 và Điều 73 của Luật Thương mại năm 2005 cùng với Nghị định số 158/2006/NĐ-CP của Chính phủ về việc chi tiết hóa Luật Thương mại liên quan đến giao dịch mua bán hàng hóa qua Sở Giao dịch Hàng hóa (Sở Giao dịch). Theo quy định này, người đứng đầu (Giám đốc hoặc Tổng giám đốc) của tổ chức phải có bằng cấp đại học, cử nhân trở lên, đủ năng lực hành vi dân sự, và không thuộc các đối tượng bị cấm quản lý doanh nghiệp theo quy định của Luật Doanh nghiệp.

Những yêu cầu này nhằm đảm bảo rằng các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại quốc tế có đủ khả năng và hiểu biết để thực hiện các giao dịch một cách chuyên nghiệp và tuân theo quy định của pháp luật cũng như đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong các hoạt động thương mại quốc tế.

Pháp nhân: Pháp nhân là tổ chức kinh tế được thành lập hoặc công nhận bởi nhà nước, có sự tổ chức cụ thể, trụ sở riêng, con dấu độc lập và có khả năng chịu trách nhiệm bằng tài sản của mình. Trong mối quan hệ của pháp nhân, pháp luật các quốc gia thường hướng đến việc quy định rằng pháp nhân có khả năng đáp ứng các điều kiện để tham gia hoạt động kinh doanh trong nước, và từ đó, họ sẽ được phép tham gia vào hoạt động thương mại quốc tế, trừ trường hợp một số lĩnh vực kinh doanh đặc thù yêu cầu tuân thủ các điều kiện bổ sung.

Trong thời gian gần đây, các tập đoàn đa quốc gia (viết tắt là ‘MNCs’) đã ngày càng thể hiện vai trò quan trọng của mình trong các giao dịch kinh doanh trên phạm vi quốc tế. Những MNCs này thường đóng vai trò trung gian trong việc dịch chuyển vốn trong các quan hệ đầu tư quốc tế. Nhờ vào sự toàn cầu hóa và phát triển công nghệ thông tin, MNCs có khả năng dễ dàng tìm kiếm và tận dụng cơ hội kinh doanh ở nhiều quốc gia khác nhau. Việc này không chỉ tạo ra cơ hội cho sự mở rộng quy mô kinh doanh mà còn đóng góp vào quá trình dịch chuyển tài nguyên và kiến thức qua các biên giới quốc gia, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế toàn cầu.

Quốc gia – Chủ thể đặc biệt trong các quan hệ hợp đồng thương mại quốc tế. 

Quốc gia tham gia vào quan hệ hợp đồng thương mại quốc tế với tư cách là một bên trong quan hệ hợp đồng đã trở thành một xu hướng ngày càng phổ biến. Nhà nước có thể tham gia vào các giao dịch thương mại quốc tế theo nhiều hình thức khác nhau:

– Một trong những cách mà nhà nước tham gia là thông qua việc mua sắm hàng hóa trên thị trường quốc tế để phục vụ cho hoạt động quản lý, xây dựng cơ sở hạ tầng và bảo vệ đất nước, chẳng hạn như xây dựng đường xá, tòa nhà công cộng và các dự án quốc gia. Đồng thời, nhà nước cũng có thể tìm kiếm các mặt hàng nước ngoài để đáp ứng nhu cầu của người dân trong nước.

– Nhà nước thường tham gia trực tiếp vào các hoạt động thương mại quốc tế, bằng cách ký kết các hợp đồng đầu tư với các công ty nước ngoài hoặc tham gia vào hoạt động của các doanh nghiệp nhà nước. Điều này có thể bao gồm việc sáng lập các doanh nghiệp chung, hoặc tham gia vào các dự án đầu tư tại nước ngoài.

– Quốc gia có thể thiết lập các liên doanh, cùng với các công ty nước ngoài để cùng sản xuất, kinh doanh thương mại, và cùng tìm kiếm lợi nhuận hoặc các giải pháp kỹ thuật đột phá.

– Tuy nhiên, điểm khác biệt quan trọng của sự tham gia của quốc gia trong thương mại quốc tế so với các chủ thể khác là quốc gia thường mang tới một tầm quan trọng và trách nhiệm đặc biệt trong việc bảo vệ lợi ích quốc gia, duy trì quan hệ ngoại giao, và tham gia vào các thỏa thuận và diễn đàn quốc tế với các đối tác khác. Sự tham gia của quốc gia có thể mang lại ảnh hưởng sâu rộng đối với cả nền kinh tế và chính trị của họ.

Câu hỏi thường gặp