Sơ đồ bài viết
Trong quá trình vận hành doanh nghiệp, có một thực trạng đáng báo động: Nhiều chủ doanh nghiệp thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật nhưng lại không hề hay biết, hoặc biết nhưng tặc lưỡi cho qua vì suy nghĩ: “Ai cũng làm thế”, “Đây là thông lệ thị trường”, “Bao năm nay có sao đâu”. Tuy nhiên, dưới góc độ pháp lý, không có khái niệm “thông lệ” nếu nó trái luật. Việc chưa bị xử phạt không có nghĩa là bạn đang làm đúng, mà chỉ là cơ quan chức năng chưa “sờ gáy”. Bài viết này của phapche.edu.vn sẽ điểm mặt chỉ tên những hành vi doanh nghiệp hay làm nhưng thực tế đang vi phạm pháp luật, giúp các CEO, Kế toán và HR giật mình nhìn lại để kịp thời điều chỉnh trước khi quá muộn.
Nhóm hành vi “tử huyệt” về Thuế và Tài chính
Đây là nhóm vi phạm phổ biến nhất vì liên quan trực tiếp đến dòng tiền và lợi nhuận.
Trốn thuế, “xào nấu” chi phí
Nhiều doanh nghiệp tìm cách tối ưu thuế bằng những cách cực kỳ rủi ro:
- Mua bán hóa đơn: Sử dụng hóa đơn khống của các công ty ma để hợp thức hóa chi phí đầu vào.
- Khai thấp doanh thu: Bán hàng không xuất hóa đơn, để tiền chảy vào tài khoản cá nhân của Giám đốc thay vì tài khoản công ty.
- Hậu quả: Đây không chỉ là phạt hành chính. Nếu số tiền trốn thuế lớn, chủ doanh nghiệp và kế toán trưởng có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về Tội trốn thuế.
Kê khai khống vốn điều lệ (“Vốn ảo”)
Để làm đẹp hồ sơ năng lực hoặc để dễ đấu thầu, nhiều doanh nghiệp đăng ký vốn điều lệ lên tới hàng chục, hàng trăm tỷ đồng nhưng thực tế không góp đủ.
- Hành vi vi phạm: Không góp đủ vốn trong thời hạn 90 ngày nhưng không làm thủ tục điều chỉnh giảm vốn. Định giá tài sản góp vốn (như quyền sở hữu trí tuệ, máy móc) cao hơn giá trị thực tế.
- Rủi ro: Phạt tiền nặng (lên đến 100 triệu đồng). Nghiêm trọng hơn, khi công ty nợ nần hoặc phá sản, các cổ đông phải chịu trách nhiệm trả nợ trên số vốn đã cam kết góp (vốn ảo) chứ không phải số vốn thực góp.
Nhóm vi phạm trong Hoạt động kinh doanh
Gian lận thương mại và Quảng cáo sai sự thật
- Hàng hóa: Ghi nhãn mác mập mờ, “Made in Vietnam” nhưng ruột là hàng nhập lậu hoặc hàng Trung Quốc giá rẻ để đánh lừa người tiêu dùng.
- Quảng cáo: Thổi phồng công dụng sản phẩm (đặc biệt là thực phẩm chức năng, mỹ phẩm) như thuốc chữa bệnh.
- Hậu quả: Bị thu hồi sản phẩm, đình chỉ kinh doanh và mất hoàn toàn uy tín thương hiệu khi bị báo chí phanh phui.
Lạm dụng vị thế để ép đối tác
Các doanh nghiệp lớn, có vị thế độc quyền thường cài cắm các điều khoản ép buộc đối tác (đại lý, nhà cung cấp) phải chấp nhận giá bất hợp lý hoặc hạn chế phân phối hàng cho bên khác. Đây là hành vi vi phạm Luật Cạnh tranh, có thể bị phạt tới 10% tổng doanh thu năm tài chính trước đó.
Nhóm vi phạm về Lao động & Nhân sự
Rất nhiều vi phạm ở nhóm này xuất phát từ sự thỏa thuận “vui vẻ” giữa hai bên, nhưng thực chất là trái luật.
“Thỏa thuận” không đóng BHXH
- Hành vi: Doanh nghiệp và người lao động ký cam kết: Công ty trả thẳng tiền bảo hiểm vào lương, người lao động tự lo BHXH.
- Thực tế: Thỏa thuận này VÔ HIỆU. Pháp luật quy định BHXH là nghĩa vụ bắt buộc, không được phép thỏa thuận khác. Khi bị thanh tra, doanh nghiệp sẽ bị truy thu toàn bộ (cả phần lãi chậm đóng) và bị phạt hành chính.
Sa thải nhân viên “bằng miệng”
- Hành vi: Sếp nóng giận đuổi việc nhân viên ngay lập tức hoặc ép nhân viên viết đơn xin nghỉ việc.
- Thực tế: Đây là hành vi đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động trái pháp luật. Doanh nghiệp sẽ phải nhận nhân viên trở lại, bồi thường ít nhất 02 tháng tiền lương và các khoản thiệt hại khác.
Nhóm vi phạm về Giấy phép và Sở hữu trí tuệ
Hoạt động “chui”, không phép
Kinh doanh các ngành nghề có điều kiện (như Spa, Phòng khám, Trung tâm ngoại ngữ, Vận tải…) nhưng chỉ có Giấy đăng ký kinh doanh mà thiếu Giấy phép con (Giấy phép hoạt động/Chứng chỉ hành nghề).
Rủi ro: Bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn và tịch thu tang vật, phương tiện.
Dùng phần mềm lậu, vi phạm bản quyền
Cài đặt Win, Office “crack” cho toàn bộ hệ thống máy tính công ty; sử dụng hình ảnh/thiết kế của đối thủ hoặc trên mạng mà không xin phép.
Rủi ro: Khi bị các đơn vị sở hữu bản quyền hoặc cơ quan chức năng kiểm tra, mức phạt và bồi thường có thể lên tới hàng tỷ đồng.
Nhóm vi phạm nghiêm trọng (Rửa tiền & Hợp đồng quốc tế)
- Rửa tiền: Vô tình hoặc cố ý tiếp tay cho dòng tiền bất hợp pháp thông qua các hợp đồng thương mại khống, chuyển tiền lòng vòng.
- Vi phạm hợp đồng quốc tế: Đơn phương hủy kèo với đối tác nước ngoài mà không hiểu luật quốc tế, dẫn đến bị kiện tại Trọng tài quốc tế với mức bồi thường khổng lồ, thậm chí bị cấm vận thương mại.
Nguyên nhân và Cái giá phải trả
Tại sao doanh nghiệp vẫn làm?
- Chủ quan: Coi nhẹ pháp luật, nghĩ mình “quá bé” để bị soi.
- Lợi nhuận: Cố tình làm sai để giảm chi phí (thuế, bảo hiểm).
- Thiếu hiểu biết: Không có bộ phận Pháp chế (Legal) để cảnh báo rủi ro.
Hậu quả pháp lý
Doanh nghiệp phải đối mặt với 3 tầng rủi ro:
- Hành chính: Phạt tiền, tước giấy phép.
- Hình sự: Chủ doanh nghiệp, Kế toán trưởng đối mặt án tù (đối với tội trốn thuế, buôn lậu, gian lận BHXH).
- Thương hiệu: Sụp đổ niềm tin nơi khách hàng và nhà đầu tư.
Câu nói kinh điển trong giới luật: “Không biết luật không phải là lý do để được miễn trách nhiệm”. Những hành vi doanh nghiệp hay làm nhưng thực tế đang vi phạm pháp luật chính là những lỗ hổng nhấn chìm con thuyền doanh nghiệp bất cứ lúc nào. Muốn đi nhanh, bạn có thể lách luật. Nhưng muốn đi xa và bền vững, thượng tôn pháp luật là con đường duy nhất. Đừng để lợi nhuận trước mắt đánh đổi bằng sự an nguy của cả sự nghiệp. Hãy rà soát lại quy trình vận hành ngay hôm nay!
Đừng để rủi ro trở thành hiện thực. Hãy tham gia ngay khóa học pháp chế doanh nghiệp để trang bị cho bản thân để trang bị cho bản thân tư duy quản trị rủi ro bài bản và ‘tấm khiên’ pháp lý vững chắc bảo vệ sự nghiệp kinh doanh của bạn.
Mời bạn xem thêm:
