Sơ đồ bài viết
Trong môi trường kinh doanh đầy biến động và cạnh tranh như hiện nay, việc ra quyết định nhanh chóng và chính xác là yếu tố sống còn của mọi doanh nghiệp. Để làm được điều đó, các nhà quản lý không thể thiếu một công cụ đắc lực: kế toán quản trị. Vậy kế toán quản trị là gì, có vai trò ra sao trong hoạt động điều hành doanh nghiệp và khác gì so với kế toán tài chính? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ khái niệm, đặc điểm và ứng dụng thực tiễn của kế toán quản trị trong quản lý doanh nghiệp hiện đại.
Kế toán quản trị là gì?
Kế toán quản trị, hay còn gọi là kế toán nội bộ, là một bộ phận quan trọng trong hoạt động của doanh nghiệp. Về bản chất, đây là quá trình thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp các thông tin kinh tế, tài chính để phục vụ cho các mục đích quản trị và ra quyết định nội bộ.
Các thông tin này giúp ban lãnh đạo đưa ra những quyết định đúng đắn về sản xuất, kinh doanh, phân bổ nguồn lực và kiểm soát chi phí. Khác với kế toán tài chính (công khai ra bên ngoài), kế toán quản trị tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu thông tin của các nhà quản lý trong nội bộ doanh nghiệp.
Nhiệm vụ của kế toán quản trị trong doanh nghiệp
Kế toán quản trị đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các quyết định điều hành của ban lãnh đạo. Các nhiệm vụ chính của kế toán quản trị bao gồm:
- Thu thập và xử lý thông tin: Thu thập, xử lý các dữ liệu kế toán phù hợp với yêu cầu quản trị của từng giai đoạn.
- Kiểm soát nội bộ: Giám sát việc tuân thủ các định mức, tiêu chuẩn và dự toán đã được đề ra, giúp kiểm soát chi phí và hiệu quả hoạt động.
- Lập báo cáo: Xây dựng và cung cấp các báo cáo kế toán quản trị tùy chỉnh, đáp ứng nhu cầu thông tin nội bộ của doanh nghiệp.
- Phân tích thông tin: Phân tích các thông tin tài chính để phục vụ cho việc lập kế hoạch, dự báo và ra quyết định chiến lược của ban lãnh đạo, ví dụ như quyết định về giá bán, sản xuất hay đầu tư.
Các công việc của kế toán quản trị trong doanh nghiệp
Kế toán quản trị đóng vai trò then chốt trong việc hỗ trợ ban giám đốc điều hành đưa ra các quyết định kinh doanh hiệu quả. Công việc của kế toán quản trị gắn liền với bốn nhiệm vụ quản lý cốt lõi: xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, kiểm soát và ra quyết định.
1. Xây dựng kế hoạch
Ở giai đoạn này, kế toán quản trị cung cấp các dữ liệu lịch sử và dự báo để ban giám đốc xây dựng các kế hoạch kinh doanh, mục tiêu doanh thu, và phân bổ nguồn lực. Kế hoạch này là kim chỉ nam cho cả doanh nghiệp, giúp mọi bộ phận hướng tới mục tiêu chung đã xác định.
2. Tổ chức thực hiện
Sau khi có kế hoạch, kế toán quản trị hỗ trợ ban giám đốc trong việc tổ chức thực hiện bằng cách cung cấp thông tin chi phí và hiệu quả. Điều này giúp nhà quản lý quyết định cách kết hợp nguồn lực (tài chính, nhân sự, máy móc) một cách tối ưu nhất để đạt được mục tiêu đề ra.
3. Kiểm soát và đánh giá
Đây là công việc quan trọng để đảm bảo mọi hoạt động đi đúng hướng. Kế toán quản trị sẽ so sánh kết quả thực tế với kế hoạch đã thiết lập. Thông qua việc phân tích này, ban giám đốc có thể phát hiện những sai lệch, đánh giá hiệu quả từng bộ phận và đưa ra các điều chỉnh kịp thời để hoàn thành mục tiêu.
4. Ra quyết định
Ra quyết định là chức năng xuyên suốt và quan trọng nhất. Kế toán quản trị cung cấp các công thức, phân tích và thông tin cần thiết để ban giám đốc lựa chọn phương án tối ưu trong nhiều lựa chọn khác nhau. Từ việc quyết định về giá bán, đầu tư dự án mới đến tối ưu hóa chi phí, tất cả đều cần đến sự hỗ trợ từ các phân tích của kế toán quản trị.
Kế toán quản trị trong doanh nghiệp có nội dung và phạm vi như thế nào?
Kế toán quản trị trong doanh nghiệp không chỉ giới hạn ở việc ghi chép sổ sách mà còn bao gồm nhiều nội dung và có phạm vi rất rộng, được xác định bởi chính nhu cầu quản lý của từng doanh nghiệp.
Nội dung Kế toán quản trị
Các nội dung chính của kế toán quản trị bao gồm:
- Chi phí và giá thành: Phân tích chi phí sản xuất và tính toán giá thành sản phẩm một cách chi tiết để tối ưu hóa hiệu quả.
- Doanh thu và lợi nhuận: Theo dõi doanh số bán hàng và phân tích kết quả kinh doanh để đánh giá hiệu quả hoạt động.
- Phân tích mối quan hệ chi phí – sản lượng – lợi nhuận: Phân tích điểm hòa vốn và mối liên hệ giữa các yếu tố này để đưa ra quyết định về giá cả và sản lượng.
- Hỗ trợ ra quyết định: Cung cấp thông tin tài chính phù hợp để ban lãnh đạo đưa ra các quyết định chiến lược, ví dụ như nên tiếp tục hay ngừng một dự án.
- Lập dự toán ngân sách: Lập kế hoạch ngân sách cho sản xuất và kinh doanh, giúp kiểm soát và phân bổ nguồn lực hiệu quả.
- Quản trị các khoản mục khác: Bao gồm việc quản lý các tài sản cố định, hàng tồn kho, chi phí lao động, tiền lương và các khoản nợ phải trả.
Ngoài các nội dung trên, doanh nghiệp có thể thực hiện thêm các nội dung kế toán quản trị khác tùy theo yêu cầu quản lý cụ thể của mình.
Phạm vi Kế toán quản trị
Phạm vi của kế toán quản trị không bị giới hạn bởi bất kỳ quy định pháp luật nào. Nó phụ thuộc hoàn toàn vào:
- Nhu cầu thông tin nội bộ: Doanh nghiệp cần thông tin để phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm tra, điều hành và ra quyết định.
- Khả năng tổ chức: Mức độ phức tạp và hiệu quả của công tác kế toán quản trị phụ thuộc vào trình độ và khả năng tổ chức của mỗi doanh nghiệp.
Nói cách khác, kế toán quản trị có thể được áp dụng ở tất cả các khâu của quá trình sản xuất, kinh doanh, từ lập kế hoạch ban đầu cho đến khi ra quyết định cuối cùng.
Mời bạn xem thêm: