Sơ đồ bài viết
Trong nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các SME (vừa và nhỏ), Hợp đồng lao động (HĐLĐ) thường bị xem nhẹ như một thủ tục hành chính “cho có”. HR thường tải các mẫu có sẵn trên mạng, điền tên và ký vội để nhân viên đi làm ngay. Nhưng bạn có biết, HĐLĐ chính là “hiến pháp” thu nhỏ của quan hệ lao động. Khi “cơm lành canh ngọt”, nó chỉ là tờ giấy. Nhưng khi xảy ra tranh chấp, một bản hợp đồng lao động soạn sai sẽ biến thành “quả bom pháp lý”, phá hủy không chỉ tài chính mà còn cả uy tín của doanh nghiệp. Vậy cụ thể hợp đồng lao động soạn sai gây rủi ro pháp lý gì cho doanh nghiệp? Bài viết này của phapchedu.vn sẽ bóc tách những hậu quả khôn lường mà các sếp cần biết để phòng tránh.
Vì sao HĐLĐ soạn sai lại nguy hiểm hơn các loại hợp đồng khác?
Khác với hợp đồng thương mại (nơi hai bên bình đẳng), HĐLĐ chịu sự điều chỉnh cực kỳ chặt chẽ của Bộ luật Lao động 2019 với nguyên tắc cốt lõi: Bảo vệ người lao động (bên yếu thế).
Điều này có nghĩa là:
- Bất kỳ điều khoản nào trong HĐLĐ gây bất lợi cho người lao động hoặc trái luật sẽ đương nhiên bị vô hiệu.
- Khi ra Tòa, doanh nghiệp (người sử dụng lao động) luôn ở thế bị động và gánh nghĩa vụ chứng minh. Nếu hợp đồng lỏng lẻo, phần thua gần như chắc chắn thuộc về doanh nghiệp.
5 Nhóm rủi ro pháp lý “chí mạng” khi soạn sai HĐLĐ
Rủi ro tài chính và Xử phạt hành chính
Đây là hậu quả nhãn tiền nhất. Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, doanh nghiệp sẽ bị phạt tiền nếu HĐLĐ thiếu nội dung chủ yếu hoặc không giao kết đúng loại hợp đồng.
Tuy nhiên, số tiền phạt hành chính chưa thấm vào đâu so với nghĩa vụ bồi thường:
- Nếu điều khoản chấm dứt hợp đồng sai luật dẫn đến việc sa thải trái pháp luật, doanh nghiệp phải bồi thường ít nhất 02 tháng tiền lương + tiền lương trong những ngày người lao động không được làm việc + nhận họ trở lại làm việc.
- Truy thu BHXH, BHYT, BHTN kèm lãi suất chậm đóng nếu điều khoản về lương và bảo hiểm trong hợp đồng không đúng quy định.
Rủi ro hợp đồng bị tuyên Vô hiệu
HĐLĐ có thể bị tuyên vô hiệu từng phần hoặc toàn bộ nếu nội dung trái luật hoặc người ký không đúng thẩm quyền.
Hệ quả:
- Các điều khoản bảo vệ doanh nghiệp (như Thỏa thuận bảo mật – NDA, Cam kết đào tạo, Cam kết không cạnh tranh…) sẽ mất giá trị.
- Doanh nghiệp mất căn cứ pháp lý để yêu cầu nhân viên bồi thường khi họ tự ý nghỉ việc hoặc mang dữ liệu sang đối thủ.
Rủi ro tranh chấp và kiện tụng dai dẳng
Một bản hợp đồng mơ hồ là “mảnh đất màu mỡ” cho tranh chấp nảy sinh:
- Tranh chấp về lương thưởng: Ghi chung chung “thưởng theo tình hình kinh doanh” mà không có quy chế đi kèm -> Nhân viên kiện đòi thưởng.
- Tranh chấp về công việc: Mô tả công việc (JD) trong hợp đồng không rõ ràng -> Khi nhân viên không hoàn thành nhiệm vụ, doanh nghiệp không thể kỷ luật hoặc sa thải vì không chứng minh được họ làm sai cái gì.
Rủi ro tê liệt quyền quản trị
Hợp đồng soạn sai khiến doanh nghiệp tự “trói tay” mình trong việc điều hành:
- Muốn điều chuyển nhân sự sang bộ phận khác nhưng hợp đồng không quy định điều khoản này -> Nhân viên từ chối, doanh nghiệp bế tắc.
- Muốn đánh giá KPI để xét tăng lương nhưng hợp đồng không dẫn chiếu đến quy chế đánh giá -> Nhân viên khiếu nại vì bị cắt giảm thu nhập vô lý.
Rủi ro uy tín thương hiệu (Employer Branding)
Trong kỷ nguyên mạng xã hội, một vụ kiện lao động hay một bài “bóc phốt” về hợp đồng cài cắm điều khoản vô lý sẽ lan truyền rất nhanh.
- Doanh nghiệp bị gắn mác “bóc lột”, “thiếu chuyên nghiệp”.
- Khó thu hút nhân tài và giữ chân nhân sự cốt cán.
Những sai sót “kinh điển” khi soạn HĐLĐ
Dưới đây là các lỗi thường gặp khiến doanh nghiệp “lãnh đủ”:
- Sai thẩm quyền ký kết: Trưởng phòng nhân sự ký HĐLĐ nhưng không có Giấy ủy quyền hợp pháp từ Người đại diện theo pháp luật -> Hợp đồng vô hiệu toàn bộ.
- Thiếu nội dung bắt buộc (Điều 21 BLLĐ 2019): Thiếu địa điểm làm việc cụ thể, thiếu hình thức trả lương, thiếu chế độ nâng bậc lương…
- Điều khoản “Luật rừng”: Tự ý đưa vào các quy định như: “Nữ nhân viên không được mang thai trong 2 năm đầu”, “Nghỉ việc phải bồi thường 50 triệu đồng”, “Giữ bằng gốc của nhân viên”… Tất cả đều trái luật và gây rủi ro pháp lý ngược lại cho công ty.
- Lạm dụng mẫu trên mạng: Dùng mẫu hợp đồng xây dựng cho nhân viên văn phòng, dùng mẫu của năm 2010 cho năm 2025… dẫn đến sai lệch hoàn toàn về căn cứ pháp lý.
Doanh nghiệp cần làm gì để “vá lỗ hổng”?
Để không phải loay hoay với câu hỏi “Hợp đồng lao động soạn sai gây rủi ro pháp lý gì”, doanh nghiệp cần hành động ngay:
- Rà soát tổng thể (Audit): Kiểm tra lại toàn bộ hệ thống HĐLĐ đang áp dụng. Loại bỏ ngay các điều khoản trái luật, vô hiệu.
- Chuẩn hóa biểu mẫu: Xây dựng bộ mẫu HĐLĐ riêng cho từng nhóm vị trí (Lao động phổ thông, Văn phòng, Quản lý cấp cao…).
- Sự phối hợp HR – Pháp chế: HR hiểu con người, Pháp chế hiểu luật. Hai bộ phận này cần ngồi lại để soạn thảo những bản hợp đồng vừa thấu tình vừa đạt lý.
- Đào tạo nội bộ: Nâng cao nhận thức pháp luật cho đội ngũ quản lý cấp trung – những người trực tiếp đề xuất tuyển dụng và sa thải.
Hợp đồng lao động soạn sai không chỉ là lỗi chính tả hay lỗi văn bản, mà là lỗ hổng chiến lược trong quản trị doanh nghiệp.
Chi phí để thuê luật sư rà soát và chuẩn hóa hợp đồng ngay từ đầu luôn RẺ HƠN RẤT NHIỀU so với chi phí giải quyết một vụ kiện lao động. Hãy biến HĐLĐ thành công cụ bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho cả hai bên, thay vì để nó trở thành vũ khí chống lại chính doanh nghiệp mình.
Doanh nghiệp của bạn đang sử dụng mẫu Hợp đồng lao động “copy trên mạng”? Đừng đợi đến khi nhận trát của Tòa án mới lo sửa sai. Hãy đăng ký ngay Dịch vụ rà soát & Chuẩn hóa hợp đồng lao động hoặc tham gia Khóa học pháp chế doanh nghiệp để trang bị “tấm khiên” vững chắc nhất cho doanh nghiệp!
Mời bạn xem thêm:
