Hành vi vi phạm pháp luật là hành động của cá nhân hoặc tổ chức không tuân thủ các quy định, nguyên tắc, và điều lệ được xác định trong luật pháp. Các hình phạt cho hành vi vi phạm pháp luật có thể là mức phạt tiền, mức phạt tù, hoặc biện pháp xử lý khác như cải tạo, tịch thu tài sản. Đồng thời, việc xử lý hành vi vi phạm pháp luật cũng phụ thuộc vào tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi đó, cũng như quy định của pháp luật địa phương hoặc quốc gia.

Hành vi vi phạm pháp luật là gì?

Hành vi vi phạm pháp luật là Một dạng hành vi pháp luật thể hiện ở hành vi của cá nhân, cơ quan, tổ chức không tuân thủ các nghĩa vụ do pháp luật quy định hoặc làm những điều mà pháp luật cấm dẫn đến gây thiệt hại hoặc nguy cơ gây thiệt hại cho các lợi ích khác nhau.

Các hành vi vi phạm pháp luật rất đa dạng về chủ thể, khách thể, mặt khách quan và mặt chủ quan.

Hành vi vi phạm pháp luật có thể là hành động hoặc không hành động.

Hành vi vi phạm pháp luật được thực hiện cố ý hoặc vô ý, do những động cơ khác nhau và nhằm những mục đích rất khác nhau.

Cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi vi phạm pháp luật phải chịu những chế tài xử lý khác nhau tương ứng với các loại hành vi vi phạm đã thực hiện.

Hành vi vi phạm pháp luật có phải là hành vi trái pháp luật?

• Hành vi trái pháp luật là những hành vi không tuân thủ đúng quy định của pháp luật, có thể biểu hiện qua việc làm điều mà pháp luật cấm, không thực hiện điều mà pháp luật bắt buộc, hoặc làm điều vượt quá giới hạn mà pháp luật cho phép.
• Hành vi vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật được thực hiện bởi chủ thể có năng lực chịu trách nhiệm pháp lý, có lỗi và gây xâm hại đến các quan hệ xã hội mà pháp luật bảo vệ.

Tuy nhiên, hành vi trái pháp luật không nhất thiết phải là hành vi vi phạm pháp luật. Điều 173 của Bộ luật Hình sự năm 2015 được sửa đổi theo Điều 1 của Bộ Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự năm 2017 quy định về tội trộm cắp và xác định các trường hợp và mức độ hình phạt cho từng hành vi. Theo quy định này, một hành vi trộm cắp tài sản có thể được xử lý hình sự hoặc không, phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá trị của tài sản, tính chất của hành vi, và tiền án tích trước đó của bị can. Điều này cho thấy rằng không phải tất cả các hành vi trái pháp luật đều dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật.

Dấu hiệu của hành vi vi phạm pháp luật

Vi phạm pháp luật là hành vi thực tế của con người

Hành vi là sự biểu hiện của con người trong một bối cảnh cụ thể, thể hiện qua lời nói, hành động, hoặc sự thiếu vắng các hành động và lời nói. Pháp luật được thiết lập để điều chỉnh hành vi của con người, nhằm xây dựng và duy trì trật tự xã hội. Bằng cách này, nhà nước và xã hội có thể chính thức quy định các hành vi được khuyến khích hoặc bị cấm. Do đó, chỉ khi có hành vi thực tế của chủ thể, chúng ta mới có thể xác định liệu có vi phạm pháp luật hay không. Vi phạm pháp luật không phải là việc suy nghĩ, ước mơ hoặc những sự biến đổi không có ý thức của con người… Vi phạm pháp luật phải là kết quả của ý thức của con người, được thể hiện ra thế giới bằng hành vi thực tế cụ thể.

Vi phạm pháp luật là hành vi trái pháp luật

Các quy định pháp luật là một mô hình cho cách hành xử của con người. Thông qua các quy định này, cá nhân và tổ chức trong xã hội biết được những điều họ được phép làm, không được phép làm, phải làm gì, và phải thực hiện như thế nào… Những hành vi mà không tuân thủ các quy định này được coi là vi phạm pháp luật. Điều này có thể bao gồm việc vi phạm các quy định, hành vi vượt quá giới hạn được phép, không thực hiện các yêu cầu pháp luật, hoặc không tuân thủ các cách thức được yêu cầu bởi pháp luật. Các quy định pháp luật là cơ sở pháp lý để xác định tính trái pháp luật của một hành vi cụ thể. Một hành vi có thể gây ra hoặc đe dọa gây ra thiệt hại cho xã hội, nhưng nếu chưa được pháp luật quy định thì không được xem là vi phạm pháp luật.

Những hành vi có thể là trái đạo đức xã hội, không tuân thủ các quy định của các tổ chức trong xã hội, hoặc trái với phong tục tập quán… nhưng không trái pháp luật không bị xem là vi phạm pháp luật.

Vi phạm pháp luật do chủ thể có năng lực trách nhiệm pháp lý thực hiện

Một cá nhân được xem là có năng lực trách nhiệm pháp lý khi họ đạt đến độ tuổi quy định bởi pháp luật và có khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của mình. Đối với mỗi lĩnh vực khác nhau, luật pháp quy định tuổi tác cụ thể để chịu trách nhiệm pháp lý khác nhau. Khả năng nhận thức ở đây đề cập đến việc cá nhân có hiểu biết hành vi của mình có phản ánh chuẩn mực xã hội, liệu hành vi đó có được xã hội khuyến khích, bắt buộc hay không, hoặc có bị xã hội ngăn cấm. Khả năng kiểm soát ám chỉ khả năng của cá nhân, dựa trên hiểu biết, có thể thực hiện hoặc không thực hiện một hành vi dựa trên lợi ích của xã hội. Thông thường, khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của con người phát triển theo tuổi tác. Do đó, luật pháp thường sử dụng tuổi tác làm tiêu chí để phản ánh khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của cá nhân. Đồng thời, việc quy định tuổi tác chịu trách nhiệm pháp lý cũng phản ánh chính sách pháp luật của mỗi quốc gia cụ thể. Do sự chênh lệch không lớn về tuổi tác thường không phản ánh rõ sự khác biệt trong khả năng nhận thức và kiểm soát hành vi của cá nhân. Các quốc gia có thể có quy định về tuổi tác chịu trách nhiệm pháp lý khác nhau, điều này thể hiện sự nhân đạo trong luật pháp của họ.

Trong thực tế, có nhiều trường hợp mặc dù đạt đến tuổi tác quy định nhưng do các lí do khác nhau dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc kiểm soát hành vi, cá nhân cũng có thể được coi là không có năng lực trách nhiệm pháp lý.

Vi phạm pháp luật luôn chứa đựng lỗi của chủ thể

Trong cuộc sống hàng ngày, lỗi được hiểu là sự sai sót, hành vi không nên, không đáng có. Theo cách này, lỗi được đồng nghĩa với hành vi sai lầm, không phù hợp. Trong lĩnh vực pháp lý, lỗi là trạng thái tâm lí phản ánh thái độ tiêu cực của một người đối với hành vi trái pháp luật của mình và hậu quả của hành vi đó. Do đó, lỗi trong pháp lý không phải là bản thân hành vi mà là thái độ của cá nhân đối với hành vi của mình và hậu quả của hành vi đó. Lỗi trong pháp luật chỉ được xác định khi cá nhân có hành vi trái pháp luật.

Mời bạn xem thêm:

• Quy định về trích dẫn văn bản pháp luật
• Quy định về vụ pháp luật văn phòng chính phủ
• Quy định về dấu hiệu vi phạm pháp luật

Câu hỏi thường gặp: