Sơ đồ bài viết
Bài giảng môn học Kinh tế chính trị Mác – Lênin chương III đi sâu phân tích lý thuyết về giá trị thặng dư – hạt nhân trong học thuyết kinh tế của Mác. Nội dung tập trung giải thích cách giá trị thặng dư được tạo ra, phân phối, và vai trò quan trọng của nó trong nền kinh tế thị trường. Đây là phần kiến thức nền tảng giúp sinh viên hiểu rõ bản chất của quá trình sản xuất tư bản chủ nghĩa và những mối quan hệ kinh tế xung quanh. Đừng bỏ lỡ cơ hội nắm vững lý luận kinh tế cốt lõi này!
Tham khảo trọn bộ bài giảng môn học Luật chủ nghĩa xã hội khoa học: https://study.phapche.edu.vn/khoa-hoc-tim-hieu-mon-luat-chu-nghia-xa-hoi-khoa-hoc?ref=lnpc
Bài giảng môn học Kinh tế chính trị Mác – Lênin chương III
Chương 3: Giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường
1. Khái niệm giá trị thặng dư
Giá trị thặng dư (GTTD) là phần giá trị do lao động làm thuê tạo ra, vượt quá giá trị sức lao động của họ, và bị nhà tư bản chiếm đoạt. Đây là cơ sở hình thành lợi nhuận trong nền kinh tế thị trường.
Ví dụ: Một công nhân làm việc tạo ra giá trị 500.000 đồng mỗi ngày, nhưng mức lương được trả chỉ 300.000 đồng. Số tiền 200.000 đồng chênh lệch là giá trị thặng dư mà nhà tư bản thu được.
2. Bản chất của giá trị thặng dư
Giá trị thặng dư phản ánh mối quan hệ giữa nhà tư bản và người lao động trong nền kinh tế thị trường, trong đó:
- Người lao động bán sức lao động để nhận lương.
- Nhà tư bản sử dụng sức lao động để tạo ra giá trị mới, phần giá trị thặng dư thuộc về họ.
Điều này thể hiện sự bóc lột trong quan hệ lao động tư bản chủ nghĩa.
3. Phân loại giá trị thặng dư
- Giá trị thặng dư tuyệt đối: Được tạo ra bằng cách kéo dài thời gian lao động của công nhân mà không tăng lương.
- Giá trị thặng dư tương đối: Được tạo ra thông qua việc tăng năng suất lao động, rút ngắn thời gian lao động cần thiết mà không thay đổi tổng thời gian làm việc.
4. Vai trò của giá trị thặng dư trong nền kinh tế thị trường
- Tích lũy vốn: Giá trị thặng dư là nguồn vốn chính để nhà tư bản mở rộng quy mô sản xuất và đầu tư vào các ngành kinh tế mới.
- Thúc đẩy cạnh tranh: Nhà tư bản sử dụng giá trị thặng dư để đổi mới công nghệ, cải tiến sản phẩm nhằm giành lợi thế cạnh tranh.
- Tác động đến phân hóa giàu nghèo: Giá trị thặng dư làm gia tăng bất bình đẳng xã hội khi phần lớn của cải tập trung vào tay nhà tư bản.
5. Quy luật giá trị thặng dư
- Quy luật: Giá trị thặng dư là mục tiêu tối cao của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa. Nhà tư bản luôn tìm cách tối đa hóa giá trị thặng dư thông qua việc tăng năng suất lao động và kéo dài thời gian lao động.
- Hệ quả: Quy luật này dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế, nhưng đồng thời làm gia tăng áp lực, bất ổn xã hội và sự bất bình đẳng trong phân phối của cải.
6. Giá trị thặng dư và vai trò của nhà nước
Nhà nước có vai trò điều tiết, giảm thiểu các tác động tiêu cực từ việc tạo ra giá trị thặng dư bằng cách:
- Ban hành các chính sách bảo vệ quyền lợi người lao động.
- Tăng cường kiểm soát, phân phối lại của cải thông qua thuế và các chính sách an sinh xã hội.
Giá trị thặng dư là một khái niệm cốt lõi của kinh tế chính trị Mác – Lênin, giải thích động lực và mâu thuẫn trong nền kinh tế thị trường. Hiểu rõ về giá trị thặng dư giúp chúng ta phân tích sâu hơn bản chất của các quan hệ kinh tế – xã hội trong hệ thống tư bản chủ nghĩa.
Mời bạn xem thêm: