Sơ đồ bài viết
Trong cơ cấu tổ chức của một doanh nghiệp, kế toán trưởng giữ vai trò then chốt trong việc quản lý tài chính, giám sát hệ thống kế toán và đảm bảo tuân thủ pháp luật về thuế, tài chính. Tuy nhiên, nhiều người vẫn băn khoăn: kế toán trưởng của công ty có phải là người quản lý doanh nghiệp theo quy định pháp luật không?
Câu hỏi này đặc biệt quan trọng, vì việc xác định đúng vị trí pháp lý của kế toán trưởng sẽ ảnh hưởng đến quyền hạn, trách nhiệm, cũng như chế độ pháp lý khi doanh nghiệp xảy ra tranh chấp hoặc vi phạm. Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết để làm rõ vấn đề này.
Khái niệm “người quản lý doanh nghiệp” theo Luật Doanh nghiệp
Theo quy định của pháp luật Việt Nam, khái niệm “người quản lý doanh nghiệp” được định nghĩa rõ ràng để xác định trách nhiệm và quyền hạn của các vị trí này.
Theo Điều 4, Khoản 24, Luật Doanh nghiệp 2020, “người quản lý doanh nghiệp” là những người giữ vị trí quản lý trong công ty, bao gồm:
- Chủ doanh nghiệp tư nhân.
- Thành viên hợp danh của công ty hợp danh.
- Chủ tịch Hội đồng thành viên, thành viên Hội đồng thành viên của công ty TNHH.
- Chủ tịch Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng quản trị của công ty cổ phần.
- Giám đốc hoặc Tổng giám đốc.
- Các chức danh quản lý khác được quy định trong Điều lệ của công ty.
Điều này có nghĩa là, một số vị trí chủ chốt trong doanh nghiệp như trưởng phòng, kế toán trưởng không được xếp vào nhóm “người quản lý doanh nghiệp” theo định nghĩa của pháp luật. Mặc dù họ có vai trò quan trọng trong việc điều hành, quản lý một bộ phận, nhưng về mặt pháp lý, họ không có quyền hạn và trách nhiệm như những người quản lý được Luật Doanh nghiệp liệt kê.
Việc nắm vững khái niệm này rất quan trọng, đặc biệt đối với nhân sự đa nhiệm, giúp họ xác định rõ phạm vi công việc và trách nhiệm của mình khi làm việc với các cơ quan nhà nước hay ký kết các văn bản, hợp đồng.
Vai trò và trách nhiệm của kế toán trưởng
Kế toán trưởng là một trong những vị trí quan trọng nhất trong bộ máy tài chính của một doanh nghiệp. Dù không thuộc nhóm “người quản lý doanh nghiệp” theo định nghĩa của Luật Doanh nghiệp, kế toán trưởng vẫn giữ vai trò then chốt và có những trách nhiệm pháp lý riêng. Vai trò của kế toán trưởng có thể được tóm gọn trong bốn khía cạnh chính.
Chịu trách nhiệm chuyên môn
Kế toán trưởng là người đứng đầu bộ phận kế toán, chịu trách nhiệm chính về toàn bộ nghiệp vụ tài chính của doanh nghiệp. Cụ thể, họ phải tổ chức và điều hành bộ máy kế toán sao cho hoạt động hiệu quả, phân công nhiệm vụ cho các kế toán viên, đảm bảo mọi giao dịch tài chính được ghi chép đầy đủ, chính xác và kịp thời.
Một trong những nhiệm vụ cốt lõi là lập các báo cáo tài chính định kỳ, bao gồm Bảng cân đối kế toán, Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ và Thuyết minh báo cáo tài chính. Những báo cáo này không chỉ đáp ứng yêu cầu của pháp luật mà còn là công cụ quan trọng để ban lãnh đạo nắm bắt tình hình tài chính của công ty.
Đảm bảo tuân thủ pháp luật
Đây là một trách nhiệm mang tính sống còn của kế toán trưởng. Họ phải luôn cập nhật và giám sát việc thực hiện các chính sách về thuế, tài chính, kế toán theo đúng quy định của Nhà nước. Bất kỳ sai sót nào trong việc kê khai thuế, lập báo cáo tài chính không đúng chuẩn mực đều có thể dẫn đến các rủi ro pháp lý, bị phạt hành chính hoặc thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự.
Kế toán trưởng đóng vai trò là “người gác cổng” tuân thủ pháp luật, giúp doanh nghiệp tránh được những rủi ro không đáng có.
Tham mưu cho ban lãnh đạo
Vượt ra khỏi vai trò ghi sổ, kế toán trưởng ngày nay còn là một nhà tư vấn chiến lược. Bằng việc phân tích các số liệu tài chính, họ có thể đưa ra những nhận định chuyên sâu về hiệu quả kinh doanh, dòng tiền, chi phí và lợi nhuận.
Những phân tích này giúp ban lãnh đạo có cơ sở dữ liệu vững chắc để đưa ra các quyết định quan trọng như mở rộng kinh doanh, đầu tư vào dự án mới, hay cắt giảm chi phí. Kế toán trưởng cung cấp một bức tranh toàn cảnh về “sức khỏe” tài chính của doanh nghiệp, giúp lãnh đạo không chỉ nhìn thấy con số mà còn hiểu được câu chuyện đằng sau chúng.
Ký duyệt và chịu trách nhiệm pháp lý
Về mặt pháp lý, kế toán trưởng là người có thẩm quyền ký duyệt các chứng từ kế toán, báo cáo tài chính và các văn bản tài chính khác. Điều này đi kèm với trách nhiệm pháp lý cao. Nếu các số liệu trên báo cáo tài chính bị sai lệch, không trung thực gây hậu quả nghiêm trọng, kế toán trưởng có thể phải chịu trách nhiệm trước pháp luật. Chính vì vậy, vị trí này đòi hỏi sự cẩn trọng, tỉ mỉ và đạo đức nghề nghiệp rất cao.
Tóm lại, kế toán trưởng không phải là “người quản lý doanh nghiệp” theo định nghĩa chung của luật, nhưng vai trò của họ lại vô cùng quan trọng. Họ không quản lý toàn bộ hoạt động của công ty, mà chỉ chuyên trách một lĩnh vực then chốt là kế toán – tài chính. Sự khác biệt này giúp phân định rõ ràng quyền hạn và trách nhiệm, đảm bảo sự chuyên nghiệp và an toàn pháp lý cho cả cá nhân và doanh nghiệp.
Kế toán trưởng của công ty có phải là người quản lý doanh nghiệp không?
Theo Luật Doanh nghiệp hiện hành, khái niệm “người quản lý doanh nghiệp” và vị trí “kế toán trưởng” là hai khái niệm độc lập và có những khác biệt rõ rệt về mặt pháp lý và trách nhiệm công việc.
Về trách nhiệm pháp lý
Người quản lý doanh nghiệp (bao gồm Giám đốc/Tổng giám đốc, Chủ tịch Hội đồng quản trị/thành viên HĐQT, Chủ tịch công ty, v.v.) chịu trách nhiệm pháp lý cao hơn. Họ là người chịu trách nhiệm liên đới trước pháp luật khi công ty vi phạm các quy định về kinh doanh, lao động, môi trường, và các lĩnh vực khác. Kế toán trưởng, ngược lại, chủ yếu chịu trách nhiệm về lĩnh vực tài chính – kế toán. Trách nhiệm của họ bị giới hạn trong phạm vi chuyên môn này và không bị ràng buộc như giám đốc hay thành viên HĐQT.
Về trách nhiệm công việc
Kế toán trưởng tập trung vào việc kiểm soát tài chính và số liệu. Họ là người đứng đầu bộ máy kế toán, đảm bảo mọi giao dịch được ghi chép chính xác và các báo cáo tài chính được lập đúng quy định. Trong khi đó, người quản lý doanh nghiệp chịu trách nhiệm điều hành chung, đưa ra các chiến lược phát triển, quản lý kinh doanh và toàn bộ hoạt động của công ty.
Về xử lý vi phạm
Nếu doanh nghiệp xảy ra sai phạm trong lĩnh vực kế toán – tài chính (ví dụ: khai man thuế, lập báo cáo sai lệch), người chịu trách nhiệm trực tiếp và cao nhất là kế toán trưởng. Ngược lại, nếu sai phạm xảy ra trong quá trình điều hành, quản lý chung của công ty (ví dụ: vi phạm luật lao động, cạnh tranh không lành mạnh), trách nhiệm pháp lý sẽ thuộc về người quản lý doanh nghiệp, như Giám đốc hoặc Hội đồng quản trị.
Tóm lại, kế toán trưởng không phải là người quản lý doanh nghiệp theo định nghĩa của Luật Doanh nghiệp. Mặc dù có vai trò quan trọng và chịu trách nhiệm pháp lý trong lĩnh vực chuyên môn của mình, vị trí này có phạm vi quyền hạn và trách nhiệm hẹp hơn so với những người quản lý doanh nghiệp.
Tóm lại, kế toán trưởng của công ty không phải là người quản lý doanh nghiệp theo quy định pháp luật, mà là người chịu trách nhiệm chuyên môn trong lĩnh vực kế toán – tài chính. Tuy nhiên, đây vẫn là một vị trí đặc biệt quan trọng, có ảnh hưởng lớn đến hoạt động và sự minh bạch của công ty.
Với xu hướng mới, nhiều kế toán trưởng đang học thêm kiến thức pháp chế để trở thành nhân sự đa nhiệm, hỗ trợ doanh nghiệp không chỉ ở mảng tài chính mà còn ở mảng pháp lý – quản trị rủi ro. Đây chính là con đường giúp bạn nâng cao giá trị bản thân trong mắt doanh nghiệp.
Đối với những kế toán trưởng có tham vọng phát triển lên một tầm cao mới, việc bổ sung kiến thức pháp luật là bước đi tất yếu. Việc này giúp bạn không chỉ là người kiểm soát số liệu mà còn trở thành một chuyên gia quản trị rủi ro, bảo vệ doanh nghiệp một cách toàn diện.
Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp chuyên sâu và thực tế, có thể tham khảo khóa học Pháp chế đa nhiệm cho Kế toán – Hành chính – Nhân sự tại Học viện Pháp chế ICA. Khóa học này được thiết kế riêng để giúp kế toán trưởng, kế toán tổng hợp hiểu rõ vai trò và trách nhiệm pháp lý của mình, từ đó phối hợp hiệu quả hơn với ban lãnh đạo và trở thành một “trợ thủ” đắc lực cho doanh nghiệp.
Mời bạn xem thêm: