Sơ đồ bài viết
Trong môi trường doanh nghiệp, cơ quan nhà nước hoặc trong quá trình điều tra, thanh tra, kiểm toán… không hiếm gặp trường hợp một người bị gọi lên làm việc, cung cấp thông tin, thậm chí bị yêu cầu ký tường trình, dù bản thân không trực tiếp tham gia hoặc không liên quan đến vụ việc. Điều này khiến không ít người rơi vào thế bị động, lo lắng hoặc phản ứng thiếu phù hợp. Vậy không liên quan nhưng vẫn bị gọi làm việc phải làm gì? Từ góc độ pháp luật, người lao động có thể từ chối không? Phải ứng xử ra sao để bảo vệ mình nhưng vẫn thể hiện thái độ hợp tác?
Hiểu rõ quyền và nghĩa vụ khi bị mời làm việc
Trước hết, cần phân biệt rõ các tình huống phổ biến dẫn đến việc “bị gọi làm việc” dù không trực tiếp liên quan:
- Nội bộ công ty yêu cầu làm việc, giải trình, ký xác nhận: ví dụ ký tường trình, xác nhận hồ sơ, tham gia họp xử lý kỷ luật của người khác…
- Cơ quan nhà nước mời làm việc, cung cấp thông tin: như công an, thuế, thanh tra lao động, kiểm toán Nhà nước…
- Tòa án mời với tư cách người làm chứng hoặc cung cấp tài liệu.
Dù không phải là đối tượng chính, việc bạn được gọi làm việc vẫn phát sinh trách nhiệm hành xử phù hợp – nếu không, có thể dẫn đến những rủi ro về pháp lý, đạo đức nghề nghiệp hoặc ảnh hưởng công việc lâu dài.
Không liên quan nhưng vẫn bị gọi làm việc phải làm gì?
Bình tĩnh, đừng từ chối vội
Phản ứng đầu tiên của nhiều người là phản bác, từ chối làm việc vì “không liên quan”, “em không biết gì”, “việc đó không thuộc trách nhiệm em”…
Tuy nhiên, đây là phản ứng thiếu chuyên nghiệp và dễ gây hiểu nhầm. Dù bạn không liên quan trực tiếp, nhưng:
- Có thể bạn được nhắc tên trong hồ sơ hoặc ở gần hiện trường sự việc;
- Có thể bạn là người có thể xác minh thông tin gián tiếp;
- Hoặc đơn giản, bạn cần hợp tác trong giới hạn pháp lý để chứng minh mình thực sự không liên quan.
Lời khuyên: Hãy giữ thái độ hợp tác, lịch sự, và đề nghị xác định rõ vai trò của mình trong buổi làm việc trước khi tiến hành.
Hỏi rõ lý do, phạm vi, và tư cách làm việc
Trước khi trao đổi, hãy chủ động hỏi người triệu tập bạn:
- Lý do mời bạn làm việc là gì? Ai yêu cầu?
- Bạn được làm việc với tư cách gì: người cung cấp thông tin? Người làm chứng? Hay bị xem xét trách nhiệm?
- Bạn có quyền có người đi cùng không? Có được ghi âm, ghi chú buổi làm việc không?
Việc nắm rõ phạm vi giúp bạn tránh bị lôi kéo, gán trách nhiệm hoặc khai thông tin không cần thiết. Nếu cơ quan chức năng yêu cầu, bạn có quyền:
Theo Điều 59 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015, người làm chứng có quyền:
- Không khai báo nếu việc khai báo ảnh hưởng đến bản thân hoặc người thân;
- Được đề nghị bảo vệ tính mạng, nhân phẩm, danh dự nếu bị đe dọa;
- Có người bảo vệ quyền lợi hợp pháp nếu cần.
Trong nội bộ doanh nghiệp, bạn cũng có quyền yêu cầu có người quản lý trực tiếp hoặc đại diện pháp chế công ty cùng làm việc để đảm bảo minh bạch.
Chỉ cung cấp thông tin mình biết rõ – không suy đoán, không diễn giải
Một sai lầm thường gặp khi bị yêu cầu làm việc là nói lan man, “suy đoán”, hoặc nói theo người khác kể lại. Điều này tiềm ẩn nhiều nguy cơ:
- Bị diễn giải sai ý, quy kết đồng phạm;
- Bị ghi nhận là “biết mà không báo cáo”;
- Hoặc dẫn đến mâu thuẫn nội bộ.
Hãy nhớ nguyên tắc: “Tôi chỉ cung cấp những gì tôi biết rõ, tận mắt thấy – tai nghe, không bình luận hoặc suy đoán sự việc ngoài phạm vi trách nhiệm.”
Bạn có thể trả lời:
- “Việc này tôi không trực tiếp tham gia nên không có thông tin.”
- “Tôi không rõ, xin phép không bình luận.”
- “Tôi chỉ có thể cung cấp phần tôi chứng kiến vào ngày… tại địa điểm…”
Ghi chép, lưu giữ nội dung buổi làm việc
Trong cả hai trường hợp – làm việc với nội bộ hoặc cơ quan chức năng – bạn có quyền ghi chú, chụp lại biên bản, yêu cầu gửi bản scan nội dung làm việc. Việc này giúp bạn:
- Có tài liệu đối chiếu sau này nếu có tranh chấp;
- Tránh bị xuyên tạc lời khai;
- Giữ làm bằng chứng nếu bị xử lý sai phạm không đúng.
Nếu không được cung cấp bản sao biên bản làm việc, bạn có thể tự ghi chú thời gian, nội dung, người làm việc và lưu lại riêng, phòng trường hợp cần khiếu nại hoặc bảo vệ quyền lợi.
Cẩn trọng khi bị yêu cầu ký vào văn bản
Một trong những rủi ro lớn nhất là vô tình ký xác nhận vào văn bản có nội dung sai lệch hoặc gián tiếp gán trách nhiệm cho mình.
Trước khi ký bất kỳ văn bản nào, hãy đọc kỹ:
- Bạn ký với tư cách gì? (Người chứng kiến? Người làm việc? Người xác nhận?)
- Nội dung có phản ánh đúng lời bạn nói không?
- Có phần nào bạn không đồng ý thì phải ghi rõ “Không đồng ý nội dung đoạn…”, hoặc đề nghị sửa trước khi ký.
Trong trường hợp bị gây áp lực, bạn có thể:
- Ghi rõ “Ký dưới áp lực, không đồng ý nội dung trên”;
- Hoặc từ chối ký, yêu cầu làm việc lại với sự tham gia của đại diện pháp chế hoặc luật sư
Việc bị gọi làm việc khi không liên quan là chuyện không hiếm, đặc biệt với nhân sự kế toán, hành chính, thư ký, pháp chế nội bộ… thường xuyên xử lý văn bản, thông tin, chứng từ. Điều quan trọng là:
- Không hoảng sợ – không từ chối thiếu căn cứ – không phát ngôn bừa bãi;
- Nắm chắc phạm vi vai trò, quyền lợi và giới hạn trách nhiệm;
- Không ký, không xác nhận những gì mình không biết rõ hoặc không thực hiện.
Hãy trang bị kỹ năng và hiểu biết pháp lý đúng đắn với: Khóa học Pháp chế Đa nhiệm – Thiết kế riêng cho kế toán tài chính kiêm nhiệm pháp chế công ty
Mời bạn xem thêm: