Bài giảng môn học Luật hành chính chương XIII cung cấp kiến thức về trách nhiệm hành chính, tập trung vào các quy định liên quan đến việc xử lý trách nhiệm của cá nhân, tổ chức khi vi phạm pháp luật hành chính. Chương này giúp sinh viên hiểu rõ các hình thức trách nhiệm hành chính, điều kiện áp dụng và vai trò của các cơ quan có thẩm quyền trong việc xử phạt. Đây là tài liệu quan trọng giúp sinh viên nắm vững quy trình pháp lý về trách nhiệm hành chính và chuẩn bị tốt cho các kỳ thi cũng như nghiên cứu chuyên sâu.

Bài giảng môn học Luật hành chính chương XIII

II. Trách nhiệm hành chính

– Trách nhiệm hành chính là hậu quả pháp lý mà cá nhân, tổ chức VPHC phải gánh chịu trước NN vì đã có hành vi VPHC. Trong đó chủ thể VPHC bị NN hạn chế về quyền hay lợi ích mà lẽ ra họ đang hoặc sẽ được hưởng bằng cách áp dụng các hình thức xử phạt được quy định trong phần chế tài của các quy phạm PL hành chính.

– Xử phạt VPHC là hành động các chủ thể có thẩm quyền căn cứ vào các quy định của PL hiện hành, quyết định áp dụng các biện pháp xử phạt hành chính và các biện pháp cưỡng chế hành chính khác (trong trường hợp cần thiết) đối với tổ chức, cá nhân VPHC.

“Các biện pháp cưỡng chế hành chính khác” ở đây là các biện pháp cưỡng chế hành chính có liên quan đến xử phạt hành chính, cụ thể gồm: bắt buộc khắc phục hậu quả do VPHC gây ra (khoản 1 điều 28 luật Xử lý VPHC), các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý VPHC

Xử phạt VPHC thực chất là truy cứu trách nhiệm hành chính.

Đặc điểm của xử phạt hành chính:

• Được tiến hành bởi các chủ thể có thẩm quyền
• Đươc áp dụng đối với cá nhân tổ chức VPHC
• Được thực hiện theo thủ tục hành chính
• Kết quả của hoạt động xử phạt VPHC phải được thể hiện bằng quyết định xử phạt hành chính (tức là bằng văn bản)
• Mục đích của xử phạt VPHC là trừng phạt, giáo dục chủ thể VPHC và nhằm khắc phục hậu quả do VPHC gây ra

Các nguyên tắc xử phạt VPHC: (khoản 1 điều 3 luật Xử phạt VPHC)

• Mọi VPHC phải được phát hiện, ngăn chặn kịp thời và phải bị xử lý nghiêm minh, mọi hậu quả do VPHC gây ra phải được khắc phục theo đúng quy định của PL
• Việc xử phạt VPHC được tiến hành nhanh chóng, công khai, khách quan, đúng thẩm quyền, bảo đảm công bằng, đúng quy định của PL
• Việc xử phạt VPHC phải căn cứ vào tính chất, mức độ, hậu quả vi phạm, đối tượng vi phạm và tình tiết giảm nhẹ, tình tiết tăng nặng
• Chỉ xử phạt VPHC khi có hành vi VPHC do PL quy định.

Một hành vi VPHC chỉ bị xử phạt một lần.

Nhiều người cùng thực hiện một hành vi VPHC thì mỗi người vi phạm đều bị xử phạt về hành vi VPHC đó.

Một người thực hiện nhiều hành vi VPHC hoặc VPHC nhiều lần thì bị xử phạt về từng hành vi vi phạm

• Người có thẩm quyền xử phạt có trách nhiệm chứng minh VPHC. Cá nhân, tổ chức bị xử phạt có quyền tự mình hoặc thông qua người đại diện hợp pháp chứng minh mình không VPHC
• Đối với cùng một hành vi VPHC thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân.

Hình thức xử phạt VPHC:

• Các hình thức xử phạt chính: cảnh cáo, phạt tiền
• Các hình thức xử phạt bổ sung (có thể được coi là phạt chính trong một số trường hợp): tịch thu tang vật VPHC, tước quyền sử dụng giấy phép chứng chỉ hành nghề, đình chỉ hoạt động có thời hạn, trục xuất

Thủ tục xử phạt VPHC:

Thủ tục đơn giản: cảnh cáo hoặc phạt tiền đến 250.000 đối với cá nhân, 500.000 đối với tổ chức

Các bước của thủ tục xử phạt VPHC đơn giản:

(1) Buộc chủ thể VPHC phải chấm dứt ngay hành vi VPHC (bằng văn bản hoặc lời nói, ví dụ thổi còi yêu cầu dừng lại với người vi phạm luật giao thông)

(2) Giải thích cho chủ thể VPHC về hành vi trái PL của họ (nêu rõ khoản, điều, văn bản PL quy định)

(3) Ra quyết định xử phạt ngay. Trường hợp phải lập Biên bản vi phạm hành chính thì phải lập Biên bản trước rồi mới ra Quyết định xử phạt (đó là trường hợp VPHC được phát hiện nhờ sử dụng phương tiện, thiết bị kỹ thuật, nghiệp vụ thì phải lập biên bản; hoặc trường hợp gây rối trên máy bay, tàu thủy thì cơ trưởng hoặc thuyền trưởng có quyền lập Biên bản vi phạm hành chính để giao cho cơ quan có thẩm quyền xử phạt sau đó).

(4) Chủ thể vi phạm có thể nộp phạt ngay tại chỗ, hoặc trong thời hạn quy định

Thủ tục thông thường:

Các bước của thủ tục xử phạt VPHC đơn giản:

(1) Buộc chủ thể VPHC phải chấm dứt ngay hành vi VPHC

(2) Giải thích cho chủ thể VPHC về hành vi trái PL của họ (nêu rõ khoản, điều, văn bản PL quy định)

(3) Lập Biên bản vi phạm hành chính (chú ý thời hiệu xử phạt VPHC)

(4) Ra Quyết định xử phạt hành chính (chú ý thời hạn ra quyết định xử phạt hành chính)

(5) Chủ thể vi phạm thi hành quyết định xử phạt

Các trường hợp không ra quyết định xử phạt VPHC: (điều 65 luật Xử phạt vi phạm hành chính)

• Thực hiện hành vi VPHC trong tình thế cấp thiết
• Thực hiện hành vi VPHC do phòng vệ chính đáng
• Thực hiện hành vi VPHC do sự kiện bất ngờ
• Thực hiện hành vi VPHC do sự kiện bất khả kháng
• Người thực hiện hành vi VPHC không có năng lực trách nhiệm hành chính; người thực hiện hành vi VPHC chưa đủ tuổi bị xử phạt VPHC
• Không xác định được đối tượng VPHC
• Hết thời hiệu xử phạt VPHC hoặc hết thời hạn ra quyết định xử phạt hành chính
• Cá nhân VPHC chết, mất tích, tổ chức VPHC đã giải thể, phá sản trong thời gian xem xét ra quyết định xử phạt
• Chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm.

Đối với các trường hợp không ra quyết định xử phạt VPHC (trừ trường hợp chuyển hồ sơ vụ vi phạm có dấu hiệu tội phạm), thì có thể ra quyết định tịch thu sung vào ngân sách NN hoặc tiêu hủy tang vật VPHC thuộc loại cấm lưu hành và áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả theo quy định. Quyết định đó phải ghi rõ lý do không ra quyết định xử phạt VPHC; tang vật bị tịch thu, tiêu hủy; biện pháp khắc phục hậu quả được áp dụng, trách nhiệm và thời hạn thực hiện.

Mời bạn xem thêm:

• Học luật làm hành chính nhân sự được không?
• Bài tập tình huống môn luật hành chính Việt Nam
• Bài giảng môn học Luật hành chính chương VII

Tham khảo trọn bộ bài giảng môn học Luật hành chính: https://study.phapche.edu.vn/khoa-hoc-tim-hieu-mon-luat-hanh-chinh-viet-nam?ref=lnpc