Bài giảng môn học Luật hiến pháp chương X cung cấp kiến thức chuyên sâu về các quy định và nguyên tắc cơ bản của hiến pháp trong hệ thống pháp luật. Nội dung chương X được trình bày chi tiết, giúp sinh viên và người học nắm vững các khái niệm quan trọng và áp dụng hiệu quả trong quá trình học tập và nghiên cứu. Bài giảng không chỉ hỗ trợ cho việc ôn tập mà còn là tài liệu tham khảo hữu ích trong quá trình làm bài kiểm tra và nghiên cứu pháp lý.

Bài giảng môn học Luật hiến pháp chương X

Chương 10: Quốc hội nước Cộng hòa XHCN Việt Nam

Câu hỏi: Quốc hội VN khác gì Nghị viện của các nước khác ?

Trả lời: Khác nhau về bản chất ở điểm nghị viện các nước là nghị viện của các đảng phái chính trị, tức là các đảng phái chạy đua vào nghị viện, đảng nào nắm đa số ghế trong nghị viện thì sẽ đứng ra thành lập Chính phủ, nếu không dành được đa số tuyệt đối thì phải chia ghế với đảng khác, và từ đó sinh ra chế độ đa đảng. Nói cách khác, việc bầu cử ở các nước khác là dành cho các đảng phái chính trị.

Còn quốc hội VN thì dành cho toàn thể nhân dân, bất kỳ ai cũng có thể ứng cử đại biểu Quốc hội. Nói cách khác, bầu cử ở VN là dành cho toàn dân.

Câu hỏi: Ở VN có đa đảng không ?

Trả lời: Sau CMT 8, VN có rất nhiều đảng. Tuy nhiên VN không có chế độ đa đảng, vì xuất phát từ chế độ bầu cử ở VN: không có sự phân chia “ghế” cho các đảng như ở nghị viện các nước.

I. Vị trí, tính chất

Theo pháp luật hiện hành, Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất, lý do vì:

QH là cơ quan NN duy nhất do cử tri cả nước bầu ra

QH gồm các đại biểu đại diện cho tất cả các giai cấp, tôn giáo, vùng miền, do đó:

• thể hiện ý chí và lợi ích của các nhóm xã hội trong QH
• để QH có thể nắm bắt được tình hình mọi mặt của đất nước

Hoạt động của QH phải xuất phát từ lợi ích của nhân dân

Đại biểu QH phải chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước cử tri

Quốc hội là cơ quan quyền lực cao nhất của VN với các chức năng chính:

QH là cơ quan lập hiến và lập pháp

QH quyết định những vấn đề quan trọng nhất của đất nước. Có 02 điểm mới trong Hiến pháp năm 2013 về quyền hạn của QH:

• QH quyết định phân chia thu / chi ngân sách giữa TW với địa phương
• QH quyết định giới hạn an toàn của nợ công, nợ quốc gia, nợ nhà nước

QH quyết định những vấn đề hệ trọng liên quan đến vận mệnh quốc gia:

• quyết định chiến tranh, quyết định các biện pháp đặc biệt để đảm bảo quốc phòng an ninh như lệnh giới nghiêm hay tình trạng khẩn cấp, quyết định chính sách dân tộc, tôn giáo, quyết định vấn đề đại xá
• Trong lĩnh vực tổ chức NN:
• QH bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm các chức vụ cấp cao của các cơ quan NN ở TƯ như Chủ tịch nước, Chủ tịch QH, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng VKSND tối cao, Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng kiểm toán NN
• Quy định hoạt động các cơ quan NN: thông qua ban hành các luật Tổ chức Chính phủ, Chính quyền địa phương, …
• Phê chuẩn đề nghị cả Thủ tướng về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng, Bộ trưởng và thủ trưởng cơ quan ngang bộ
• Phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức thẩm phán TAND tối cao
• Quyết định thành lập các bộ và cơ quan ngang bộ
• Quyết định thành lập và giải thể, tách nhập điều chỉnh địa giới cấp tỉnh / thành phố trực thuộc TƯ
• Trong lĩnh vực pháp chế: QH có quyền bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, UBTV QH, Chính phủ, TAND tối cao, VKSND tối cao mà trái với văn bản của QH

QH giám sát tối cao toàn bộ hoạt động của NN:

• Đối tượng giám sát: là hoạt động của Chủ tịch nước, UBTV QH, Chính phủ, TAND tối cao, VKSND tối cao, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán NN
• Các hình thức giám sát:
• Xét báo cáo công tác của các chủ thể trên
• Đại biểu QH thực hiện quyền chất vấn
• Các cơ quan thường trực của QH thực hiện quyền giám sát trực tiếp

II. Nhiệm vụ, quyền hạn

Xem Giáo trình

III. Cơ cấu tổ chức của Quốc hội

1. Ủy ban thường vụ Quốc hội

2. Hội đồng dân tộc

IV. Các hình thức hoạt động của Quốc hội

1. Các kỳ họp Quốc hội

Chuẩn bị cho kỳ họp QH

Chuẩn bị của các cơ quan QH

Kỳ họp thứ nhất của mối khóa QH:

• Bầu ra Ủy ban thẩm tra tư cách đại biểu QH
• Bầu ra đoàn thư ký kỳ họp
• Bầu ra các chức vụ cao cấp của các cơ quan nhà nước TW
• Phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng về việc bổ nhiệm, miền nhiệm …
• Phê chuẩn đề nghị của Chánh án tòa án tối cao về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức …
• Quyết định thành lập các bộ, cơ quan ngang bộ

Trình tự xem xét thông qua các dự án:

• Trình bày dự án trước Chính phủ
• Thuyết trình thẩm tra dự án
• Thảo luận dự án
• Biểu quyết thông qua dự án

Chất vấn và trả lời chất vấn:

• Chất vấn: nhằm quy kết trách nhiệm cho chủ thể chất vấn
• Nhằm tìm ra giải pháp để giải quyết vấn đề

Quy trình chất vấn:

• Đại biểu gửi câu hỏi chất vấn cho QH
• Người trả lời chất vấn trả lời trước QH
• Trong thời gian QH không họp thì gửi đến UB thường vụ QH và UB thường vụ QH sẽ quyết định hình thức trả lời (qua thư, trực tiếp, hay trong kỳ họp tới)

2. Thông qua hoạt động của Hội đồng dân tộc

3. Thông qua hoạt động của đại biểu Quốc hội

Câu hỏi: Theo anh / chị làm sao để nâng cao hiệu quả hoạt động của QH và đại biểu QH ?

Gợi ý trả lời:

QH và đại biểu QH cần chuẩn bị kỹ lưỡng trước mỗi kỳ họp

Tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc của XH

Nâng cao hiệu quả hoạt động của các Cơ quan của Quốc hội:

• Nâng cao trình độ của các thành viên QH
• Nâng cao chất lượng thông tin để đưa ra giải pháp chính xác

Nâng cao hiệu quả hoạt động của đại biểu QH:

Bồi dưỡng kỹ năng của mỗi đại biểu QH trong:

• Tiếp xúc cử tri
• Chất vấn
• Giám sát

Giảm số đại biểu là đảng viên, tăng số đại biểu là quần chúng nhân dân

Giảm số đại biểu đang làm việc trong các cơ quan nhà nước

Tham khảo trọn bộ bài giảng ôn tập môn học Luật hiến pháp: https://study.phapche.edu.vn/khoa-hoc-tim-hieu-mon-luat-hien-phap?ref=lnpc

Mời bạn xem thêm:

• Bài giảng môn học Luật hiến pháp chương XIX
• Tìm hiểu về nội dung cơ bản của luật hiến pháp
• Đề cương ôn thi môn học Luật hiến pháp