Cử tri đi bầu cử hộ có được phép không? Đây là câu hỏi mà nhiều người quan tâm, đặc biệt trong các kỳ bầu cử quan trọng. Việc bầu cử là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân, nhưng liệu pháp luật có cho phép cử tri bầu cử thay cho người khác? Bài viết này sẽ làm rõ các quy định pháp luật hiện hành về vấn đề này, cũng như những hậu quả pháp lý có thể gặp phải khi vi phạm quy định.

Có được nhờ người nhà đi bầu cử thay không?

Nguyên tắc bầu cử

Nguyên tắc bầu cử được quy định ngay tại Điều 1 Luật Bầu cử là:

Việc bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân được tiến hành theo nguyên tắc phổ thông, bình đẳng, trực tiếp và bỏ phiếu kín.

Tại nguyên tắc bỏ phiếu, Luật này một lần nữa khẳng định:

2. Cử tri phải tự mình đi bầu cử, không được nhờ người khác bầu cử thay; trừ trường hợp quy định tại khoản 3 và khoản 4 Điều này; khi bầu cử phải xuất trình thẻ cử tri.

Người đang bị tạm giam

Đối với cử tri là người đang bị tạm giam; người đang chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc; cơ sở cai nghiện bắt buộc mà trại tạm giam; cơ sở giáo dục bắt buộc; cơ sở cai nghiện bắt buộc không tổ chức khu vực bỏ phiếu riêng. Hoặc cử tri là người đang bị tạm giữ tại nhà tạm giữ thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến trại tạm giam; nhà tạm giữ; cơ sở giáo dục bắt buộc; cơ sở cai nghiện bắt buộc để cử tri nhận phiếu bầu và thực hiện việc bầu cử.

Trường hợp khác

Trong đó, khoản 3 và 4 quy định như sau:

– Cử tri không thể tự viết được phiếu bầu thì nhờ người khác viết hộ; nhưng phải tự mình bỏ phiếu. Người viết hộ phải bảo đảm bí mật phiếu bầu của cử tri. Trường hợp cử tri vì khuyết tật không tự bỏ phiếu được thì nhờ người khác bỏ phiếu vào hòm phiếu.

– Trong trường hợp cử tri ốm đau, già yếu, khuyết tật; không thể đến phòng bỏ phiếu được thì Tổ bầu cử mang hòm phiếu phụ và phiếu bầu đến chỗ ở, chỗ điều trị của cử tri để cử tri nhận phiếu bầu và thực hiện việc bầu cử.

Công dân có bắt buộc phải đi bầu cử?

Bầu cử là quyền công dân được quy định ngay tại Hiến pháp 2013. Cụ thể:

Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội; Hội đồng nhân dân. Việc thực hiện các quyền này do luật định.

Quy định này một lần nữa được khẳng định tại Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND 2015:

Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp theo quy định của Luật này.

02 văn bản này đều nhắc đến bầu cử là quyền chứ không phải nghĩa vụ của công dân. Điều này có nghĩa, việc bầu cử chỉ đơn giản là quyền của công dân; chúng ta hoàn toàn có thể từ chối thực hiện quyền này (tương tự như quyền thừa kế; người được hưởng thừa kế quyền từ chối nhận thừa kế).

Điều 15 Hiến pháp cũng quy định công dân chỉ có “trách nhiệm” thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước; và “tôn trọng” quyền của người khác. Ngoài ra, trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện nay của Việt Nam không hề có quy định nào xử phạt hành vi không đi bầu cử; hay cử tri đi bầu cử hộ.

Các cơ quan Nhà nước mới chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền; vận động; tạo điều kiện để người dân nâng cao ý thức, tham gia bầu cử. Đây cũng là cơ hội để người dân lựa chọn ra những người “có đức, có tài”, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của mình; thay mặt mình tham gia vào hệ thống chính trị…

Câu hỏi thường gặp