Viện kiểm sát nhân dân là một cơ quan tư pháp theo quy định của pháp luật Việt Nam. Với chức năng thực hiện quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ pháp luật, đảm bảo công lý và duy trì trật tự xã hội. Vậy thì liệu viện kiểm sát có phải là cơ quan tư pháp? Mời bạn đọc tìm hiểu vấn đề này trong bài viết của Học viện đào tạo pháp chế ICA nhé!

Kiểm sát hoạt động tư pháp là gì?

Với vai trò là cơ quan tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân không chỉ đóng góp vào công cuộc thi hành pháp luật mà còn đảm bảo sự tuân thủ của mọi cá nhân và tổ chức trong xã hội. Qua việc thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân góp phần quan trọng vào sự công bằng, minh bạch và trật tự tư pháp của quốc gia.

Căn cứ vào Điều 4 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 quy định như sau:

Chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp của Viện kiểm sát nhân dân

1. Kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình giải quyết vụ án hình sự; trong việc giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.
   Kiểm sát hoạt động tư pháp là hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân để kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp, được thực hiện ngay từ khi tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và trong suốt quá trình:

• Giải quyết vụ án hình sự; giải quyết vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động;
• Việc thi hành án, việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác theo quy định của pháp luật.

Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát hoạt động tư pháp nhằm bảo đảm:

• Việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố; việc giải quyết vụ án hình sự, vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động; việc thi hành án; việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; các hoạt động tư pháp khác được thực hiện đúng quy định của pháp luật;
• Việc bắt, tạm giữ, tạm giam, thi hành án phạt tù, chế độ tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù theo đúng quy định của pháp luật; quyền con người và các quyền, lợi ích hợp pháp khác của người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, người chấp hành án phạt tù không bị luật hạn chế phải được tôn trọng và bảo vệ;
• Bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành nghiêm chỉnh;
• Mọi vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp phải được phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh.

Khi thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

• Yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện hoạt động tư pháp theo đúng quy định của pháp luật; tự kiểm tra việc tiến hành hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền và thông báo kết quả cho Viện kiểm sát nhân dân; cung cấp hồ sơ, tài liệu để Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi, quyết định trong hoạt động tư pháp;
• Trực tiếp kiểm sát; xác minh, thu thập tài liệu để làm rõ vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động tư pháp;
• Xử lý vi phạm; yêu cầu, kiến nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền khắc phục, xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật trong hoạt động tư pháp; kiến nghị cơ quan, tổ chức hữu quan áp dụng các biện pháp phòng ngừa vi phạm pháp luật và tội phạm;
• Kháng nghị bản án, quyết định của Tòa án có vi phạm pháp luật; kiến nghị hành vi, quyết định của Tòa án có vi phạm pháp luật; kháng nghị hành vi, quyết định có vi phạm pháp luật của cơ quan, người có thẩm quyền khác trong hoạt động tư pháp;
• Kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp; giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc thẩm quyền;
• Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác trong kiểm sát hoạt động tư pháp theo quy định của pháp luật.

Viện kiểm sát có phải là cơ quan tư pháp?

Theo quy định của Hiến pháp 2013, Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Chức năng thực hiện quyền công tố của Viện kiểm sát nhân dân bao gồm việc tiến hành buộc tội đối với các tội phạm, từ giai đoạn khởi tố, điều tra, truy tố cho đến xét xử các vụ án hình sự.

Viện kiểm sát hay còn được gọi là Viện kiểm sát nhân là cơ quan thuộc hệ thống Toà án. Vì vậy, Viện kiểm sát là một cơ quan tư pháp.

Viện kiểm sát được quy định rõ ràng trong Hiến pháp 2013. Căn cứ theo Điều 107 Hiến pháp 2013, Viện kiểm sát nhân dân có hai chức năng cơ bản là thực hành quyền công tố, kiểm soát hoạt động tư pháp.

Chức năng thực hành quyền công tố

Chức năng thực hành quyền công tố một mặt được quy định tại Hiến pháp 2013, một mặt được quy định cụ thể và chi tiết tại Điều 3 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014. Thực hành quyền công tố có thể được hiểu là việc Viện kiểm sát thay mặt Nhà nước thực hiện việc buộc tội người phạm tội, được thực hiện ngay từ khi giải quyết các tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố, và cũng được thực hiện trong quá trình khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự.

Chức năng thực hiện quyền công tố là chức năng đặc thù chỉ có thể được thực hiện bởi Viện kiểm sát nhân dân, nhằm đảm bảo về vấn đề tư pháp được chấp hành nghiêm chỉnh. Trong đó, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải được phát hiện và khởi tố kịp thời, từ đó tiến hành điều tra truy tố để xét xử đúng người đúng tội, đảm bảo công bằng và an ninh trật tự xã hội.

Chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp

Bên cạnh chức năng thực hiện quyền công tố, Viện kiểm sát còn có chức năng kiểm sát các hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát nhân dân kiểm sát tính hợp pháp của các hành vi và các quyết định của cơ quan, tổ chức và các cá nhân trong các hoạt động tư pháp. Viện kiểm sát thực hiện chức năng kiểm sát này thông quan các hoạt động kiểm sát việc tiếp nhận và giải quyết tố giác, tin báo về các hành vi phạm tội và kiến nghị khởi tố; kiểm sát việc khởi tố và các công tác điều tra, kiểm tra việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng.

Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp bằng các công tác nào?

Việc Viện kiểm sát là một cơ quan tư pháp được xác định và quy định rõ ràng trong Hiến pháp và Luật của Việt Nam. Điều này đảm bảo sự độc lập, trung thành và công bằng của Viện kiểm sát nhân dân trong việc thực hiện nhiệm vụ của mình. Viện kiểm sát nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ pháp luật, đảm bảo công lý và duy trì trật tự xã hội.

Căn cứ vào khoản 2 Điều 6 Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân 2014 quy định như sau:

Các công tác của Viện kiểm sát nhân dân

2. Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp bằng các công tác sau đây:
   a) Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố;
   b) Kiểm sát việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự;
   c) Kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng trong giai đoạn truy tố;
   d) Kiểm sát việc xét xử vụ án hình sự;
   đ) Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự;
   e) Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật;
   g) Kiểm sát việc thi hành án dân sự, thi hành án hành chính;
   h) Kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền;
   i) Kiểm sát hoạt động tương trợ tư pháp.

Như vậy, Viện kiểm sát nhân dân thực hiện chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp bằng các công tác sau đây:

• Kiểm sát việc tiếp nhận, giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố;
• Kiểm sát việc khởi tố, điều tra vụ án hình sự;
• Kiểm sát việc tuân theo pháp luật của người tham gia tố tụng trong giai đoạn truy tố;
• Kiểm sát việc xét xử vụ án hình sự;
• Kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, thi hành án hình sự;
• Kiểm sát việc giải quyết các vụ án hành chính, vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật;
• Kiểm sát việc thi hành án dân sự, thi hành án hành chính;
• Kiểm sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp của các cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật; giải quyết khiếu nại, tố cáo trong hoạt động tư pháp thuộc thẩm quyền;
• Kiểm sát hoạt động tương trợ tư pháp.

Câu hỏi thường gặp: