Pháp chế nội bộ có được hành nghề luật sư không?

Trong thị trường lao động ngành Luật, hai vị trí phổ biến nhất là Luật sư (tại các tổ chức hành nghề) và Pháp chế doanh nghiệp (In-house Counsel). Tuy nhiên, ranh giới giữa hai khái niệm này thường bị xóa nhòa trong cách gọi thông thường. Nhiều nhân viên pháp chế vẫn tự giới thiệu mình là “luật sư” của công ty. Vậy về mặt pháp lý, pháp chế nội bộ có được hành nghề luật sư không? Một nhân viên pháp chế có đương nhiên trở thành luật sư? Bài viết này của phapche.edu.vn sẽ phân tích rõ ràng dựa trên quy định pháp luật để bạn có định hướng nghề nghiệp chính xác nhất.

Pháp chế nội bộ và Luật sư có phải là một?

Đầu tiên, cần khẳng định một nguyên tắc cốt lõi: “Pháp chế doanh nghiệp là một vị trí công việc, trong khi Luật sư là một chức danh tư pháp và tư cách hành nghề.”

Việc một người làm công việc pháp lý trong doanh nghiệp không đồng nghĩa với việc họ là luật sư. Để trả lời câu hỏi “Pháp chế có được hành nghề luật sư không”, chúng ta cần bóc tách điều kiện và phạm vi hoạt động của từng vị trí.

Pháp chế nội bộ (In-house Counsel) là gì?

Khái niệm

Pháp chế nội bộ là nhân viên làm việc trong bộ máy của một doanh nghiệp hoặc tổ chức. Họ ký Hợp đồng lao động và chịu sự quản lý, trả lương của doanh nghiệp đó.

Phạm vi công việc chính:

• Soạn thảo, rà soát hợp đồng thương mại, lao động nội bộ.
• Tư vấn các vấn đề pháp lý phát sinh trong hoạt động kinh doanh hàng ngày.
• Kiểm soát tuân thủ (Compliance).
• Đại diện cho doanh nghiệp làm việc với cơ quan nhà nước hoặc đối tác (thường dưới hình thức Đại diện theo ủy quyền).

Điều kiện làm pháp chế

Thông thường, để làm pháp chế, ứng viên chỉ cần có Bằng Cử nhân Luật. Pháp luật không bắt buộc nhân viên pháp chế phải có Chứng chỉ hành nghề luật sư hay Thẻ luật sư (trừ một số vị trí quản lý cấp cao mà doanh nghiệp tự yêu cầu).

Luật sư là gì? Điều kiện để hành nghề luật sư

Khái niệm theo Luật Luật sư

Theo quy định tại Điều 2 Luật Luật sư 2006 (sửa đổi, bổ sung 2012), Luật sư là người có đủ tiêu chuẩn, điều kiện chuyên môn, đạo đức và được cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư, gia nhập một Đoàn Luật sư.

Phạm vi hành nghề

Luật sư có quyền cung cấp dịch vụ pháp lý rộng hơn rất nhiều, bao gồm:

• Tham gia tố tụng với tư cách là người bào chữa, người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp.
• Đại diện ngoài tố tụng.
• Tư vấn pháp luật và thực hiện các dịch vụ pháp lý khác.

Pháp chế nội bộ có được hành nghề luật sư không?

Câu trả lời pháp lý

Pháp chế nội bộ KHÔNG đương nhiên được hành nghề luật sư.

Một nhân viên pháp chế bình thường (chỉ có bằng Cử nhân Luật) không được phép xưng danh là luật sư và không được thực hiện các công việc đặc thù của luật sư (như mặc áo bào tham gia phiên tòa với tư cách luật sư bào chữa).

Tuy nhiên, Pháp chế nội bộ VẪN ĐƯỢC hành nghề luật sư nếu họ đáp ứng đủ 2 điều kiện sau:

1. Đã được cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư và Thẻ luật sư.
2. Đăng ký hành nghề với tư cách là “Luật sư hành nghề với tư cách cá nhân làm việc cho cơ quan, tổ chức” (theo Điều 49 Luật Luật sư).

Sự khác biệt quan trọng

Khi một nhân viên pháp chế có Thẻ luật sư, họ hoạt động dưới cơ chế:

• Họ vừa là người lao động của doanh nghiệp.
• Vừa là luật sư hành nghề, chịu sự quản lý của Đoàn Luật sư về đạo đức nghề nghiệp.
• Họ chỉ được làm việc cho một cơ quan, tổ chức đó (không được vừa làm pháp chế, vừa nhận vụ việc bên ngoài như luật sư tự do, trừ khi HĐLĐ có thỏa thuận khác và không xung đột lợi ích).

Pháp chế nội bộ có thể trở thành luật sư không?

Hoàn toàn có thể. Nếu bạn đang làm pháp chế và muốn nâng cấp vị thế lên thành Luật sư, bạn cần tuân thủ lộ trình sau:

1. Đào tạo: Hoàn thành khóa đào tạo nghề luật sư (12 tháng) tại Học viện Tư pháp.
2. Tập sự: Tập sự hành nghề luật sư (12 tháng) tại một Tổ chức hành nghề luật sư (Văn phòng luật sư hoặc Công ty luật).
   • Lưu ý: Bạn không thể tập sự ngay tại phòng pháp chế của doanh nghiệp mình (trừ khi doanh nghiệp đó có bộ phận pháp chế được tổ chức đặc thù đủ điều kiện hướng dẫn – điều này rất hiếm). Bạn thường phải tập sự ngoài giờ hoặc bảo lưu công việc để đi tập sự.
3. Kiểm tra: Đạt yêu cầu kỳ kiểm tra kết quả tập sự hành nghề luật sư quốc gia.
4. Cấp thẻ: Xin cấp Chứng chỉ và gia nhập Đoàn Luật sư để nhận Thẻ.

Các trường hợp Pháp chế nội bộ bị CẤM hành nghề luật sư

Dù bạn có đủ bằng cấp, nhưng nếu bạn thuộc các nhóm đối tượng sau (thường gặp trong các doanh nghiệp nhà nước hoặc đơn vị sự nghiệp công lập), bạn sẽ không được cấp Chứng chỉ hành nghề luật sư:

• Cán bộ, công chức, viên chức.
• Sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân quốc phòng.

Ví dụ: Một Trưởng phòng Pháp chế tại một Tập đoàn Nhà nước, nếu đang trong biên chế là Viên chức, thì người đó không thể được cấp Thẻ luật sư. Muốn hành nghề, họ phải xin thôi việc (ra khỏi biên chế).

Pháp chế nội bộ và Luật sư

Để dễ hình dung, hãy xem bảng so sánh dưới đây:

Tiêu chí	Pháp chế nội bộ (Thông thường)	Luật sư
Điều kiện cần	Bằng Cử nhân Luật.	Bằng Luật + Đào tạo nghề + Tập sự + Thẻ Luật sư.
Tư cách pháp lý	Người lao động.	Chức danh tư pháp độc lập.
Tư cách tại Tòa	Người đại diện theo ủy quyền.	Luật sư bào chữa/Bảo vệ quyền lợi.
Phạm vi phục vụ	Chỉ phục vụ nội bộ Doanh nghiệp.	Phục vụ nhiều khách hàng (Xã hội).
Quản lý	Doanh nghiệp (Người sử dụng lao động).	Doanh nghiệp + Đoàn Luật sư + Bộ Tư pháp.

Doanh nghiệp “săn” Luật sư làm pháp chế

Hiện nay, các tập đoàn lớn có xu hướng tuyển dụng những người đã có Thẻ luật sư vào làm pháp chế nội bộ.

• Lợi ích: Doanh nghiệp sở hữu nhân sự có trình độ cao, được đào tạo bài bản về kỹ năng tranh tụng và tư vấn. Khi có tranh chấp, nhân sự này có thể trực tiếp tham gia tố tụng với tư cách luật sư để bảo vệ quyền lợi cho công ty một cách chuyên nghiệp nhất.

Tóm lại, “Pháp chế nội bộ” là tên một nghề, còn “Luật sư” là một danh hiệu pháp lý.

• Người làm pháp chế không đương nhiên là luật sư.
• Người làm pháp chế có thể là luật sư nếu họ học, thi và được cấp Thẻ.

Nếu bạn đang làm pháp chế, việc phấn đấu trở thành luật sư là một bước tiến tuyệt vời để nâng cao thu nhập và vị thế nghề nghiệp. Tuy nhiên, hãy đảm bảo bạn hiểu đúng quy trình để không vi phạm quy định về hành nghề.

Câu hỏi thường gặp (FAQ):

Mời bạn xem thêm:

• Doanh nghiệp nên thuê luật sư hay thuê pháp chế?
• Luật sư có được hành nghề ở nước ngoài không?
• Chuẩn mực nghề nghiệp của luật sư