Sơ đồ bài viết
Trong hệ thống tư pháp và đời sống xã hội, Luật sư đóng vai trò như “tấm khiên” bảo vệ công lý và quyền lợi hợp pháp của người dân. Để thực hiện được sứ mệnh cao cả đó, pháp luật không chỉ quy định nghĩa vụ mà còn trao cho Luật sư những quyền hạn cụ thể. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để Luật sư hành nghề độc lập, khách quan và hiệu quả. Vậy Luật sư hiện nay có những quyền nào? Bài viết dưới đây của phapche.edu.vn sẽ phân tích chi tiết hệ thống quyền của Luật sư trong hoạt động hành nghề, tố tụng và phát triển tổ chức nghề nghiệp.
Quyền của luật sư trong hoạt động hành nghề
Theo quy định của Luật Luật sư, quyền hành nghề là nhóm quyền cơ bản nhất, cho phép Luật sư cung cấp đa dạng các dịch vụ pháp lý cho xã hội.
Quyền đại diện cho khách hàng
Luật sư có quyền nhận ủy quyền để thay mặt khách hàng thực hiện các công việc pháp lý. Cụ thể:
- Đại diện trong tố tụng: Tham gia giải quyết các vụ việc dân sự, kinh doanh – thương mại, hành chính, lao động… với tư cách là người đại diện theo ủy quyền.
- Đại diện ngoài tố tụng: Thay mặt khách hàng làm việc với cơ quan nhà nước, đối tác kinh doanh hoặc bên thứ ba để thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý trong phạm vi ủy quyền.
Quyền tham gia tố tụng
Đây là quyền quan trọng nhất, thể hiện vai trò tranh tụng của Luật sư tại Tòa án. Luật sư được tham gia tố tụng với hai tư cách chính:
- Người bào chữa: Cho người bị tạm giữ, bị can, bị cáo trong các vụ án hình sự.
- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp: Cho nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan trong các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình, kinh doanh thương mại, hành chính.
Quyền tư vấn pháp luật
Luật sư có quyền cung cấp dịch vụ tư vấn pháp luật trên mọi lĩnh vực, bao gồm:
- Giải thích, hướng dẫn khách hàng hiểu đúng các quy định của pháp luật.
- Đưa ra ý kiến pháp lý (Legal Opinion) bằng văn bản hoặc lời nói.
- Tư vấn giải pháp xử lý, đánh giá rủi ro để giúp khách hàng bảo vệ quyền lợi tối ưu nhất.
Quyền thực hiện các dịch vụ pháp lý khác
Ngoài tranh tụng và tư vấn, Luật sư còn có quyền thực hiện các dịch vụ hỗ trợ pháp lý khác như:
- Soạn thảo văn bản: Hợp đồng, di chúc, đơn khởi kiện, hồ sơ thành lập doanh nghiệp…
- Kiểm tra tính pháp lý của các giấy tờ, văn bản.
- Các dịch vụ pháp lý khác theo yêu cầu của khách hàng, miễn là không trái đạo đức và pháp luật.
Quyền lựa chọn hình thức và phạm vi hành nghề
- Hình thức: Luật sư có quyền tự do lựa chọn hành nghề với tư cách cá nhân hoặc tham gia thành lập/làm việc trong các tổ chức hành nghề luật sư (Văn phòng luật sư, Công ty luật).
- Phạm vi: Luật sư Việt Nam có quyền hành nghề trên toàn lãnh thổ Việt Nam và ra nước ngoài hành nghề theo quy định của pháp luật quốc gia đó.
Quyền được pháp luật bảo đảm và hỗ trợ khi hành nghề
Để Luật sư có thể đối trọng với cơ quan công quyền và bảo vệ thân chủ, pháp luật quy định các quyền “bảo hộ” đặc biệt:
Quyền được bảo đảm an toàn hành nghề
Luật sư được pháp luật bảo đảm quyền hành nghề độc lập. Nghiêm cấm mọi hành vi cản trở, đe dọa, xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm của Luật sư trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Quyền được hỗ trợ thu thập chứng cứ
Luật sư có quyền yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền cung cấp thông tin, tài liệu, chứng cứ liên quan đến vụ việc mà mình đảm nhận (trong giới hạn pháp luật cho phép) để phục vụ cho việc bào chữa, bảo vệ quyền lợi khách hàng.
Quyền (và nghĩa vụ) bảo mật thông tin
Luật sư có quyền từ chối cung cấp thông tin liên quan đến vụ việc, thông tin về khách hàng cho cơ quan điều tra hoặc bên thứ ba, trừ trường hợp khách hàng đồng ý hoặc pháp luật có quy định khác. Đây là đặc quyền “bí mật nghề nghiệp” giúp khách hàng tin tưởng tuyệt đối vào Luật sư.
Quyền tham gia xây dựng và phát triển nghề luật sư
Không chỉ hành nghề, Luật sư còn có quyền tham gia vào các hoạt động mang tính “chính trị – xã hội – nghề nghiệp”:
Quyền tham gia tổ chức xã hội nghề nghiệp
Luật sư có quyền tự ứng cử, đề cử vào các cơ quan lãnh đạo của Đoàn Luật sư (cấp tỉnh) và Liên đoàn Luật sư Việt Nam (cấp quốc gia) để tham gia quản lý, xây dựng và phát triển đội ngũ luật sư.
Quyền giám sát và khiếu nại
Luật sư có quyền khiếu nại, kiến nghị đối với các hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan nhà nước hoặc cá nhân xâm phạm đến quyền hành nghề hợp pháp của mình.
Quyền được bồi dưỡng chuyên môn
Luật sư có quyền tham gia các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ bắt buộc hàng năm để cập nhật kiến thức pháp luật mới, nâng cao kỹ năng tranh tụng và đạo đức nghề nghiệp.
Quyền đặc thù của Luật sư trong tố tụng hình sự
Trong các vụ án hình sự, quyền của Luật sư được quy định rất cụ thể tại Bộ luật Tố tụng Hình sự để đảm bảo nguyên tắc suy đoán vô tội và quyền bào chữa:
- Được tham gia tố tụng từ rất sớm: Từ khi có quyết định khởi tố bị can; hoặc từ khi người bị bắt có mặt tại cơ quan điều tra; hoặc từ khi có quyết định tạm giữ.
- Được gặp, hỏi cung bị can (có hoặc không có sự giám sát của điều tra viên tùy giai đoạn).
- Được đọc, ghi chép và sao chụp hồ sơ vụ án sau khi kết thúc điều tra.
Tóm lại, Luật sư hiện nay có hệ thống quyền hạn rất toàn diện, bao trùm từ hoạt động tư vấn, tranh tụng cho đến việc tham gia xây dựng tổ chức nghề nghiệp.
Việc hiểu rõ “Luật sư có những quyền nào” không chỉ quan trọng đối với chính giới Luật sư để tự bảo vệ mình, mà còn giúp người dân hiểu được vị thế pháp lý của người bảo vệ mình. Những quyền này chính là công cụ sắc bén để Luật sư thực hiện sứ mệnh bảo vệ công lý, góp phần xây dựng một Nhà nước pháp quyền văn minh, tiến bộ.
Mời bạn xem thêm:
