Sơ đồ bài viết
Trong kinh doanh và đời sống, một chữ ký có thể mang lại lợi nhuận khổng lồ, nhưng cũng có thể khiến bạn mất trắng tài sản nếu thiếu sự hiểu biết về pháp lý. Câu nói “Bút sa gà chết” chưa bao giờ cũ. Vậy làm thế nào để biến hợp đồng thành “tấm khiên” bảo vệ quyền lợi thay vì “cái bẫy” pháp lý? Bài viết dưới đây của phapche.edu.vn sẽ phân tích sâu lý do tại sao hiểu pháp luật để tránh rủi ro khi ký hợp đồng là kỹ năng bắt buộc của mọi cá nhân và doanh nghiệp.
Vì sao cần hiểu pháp luật trước khi đặt bút ký?
Hợp đồng không đơn thuần là tờ giấy ghi nhận thỏa thuận, mà là căn cứ pháp lý cao nhất ràng buộc quyền và nghĩa vụ của các bên. Khi tranh chấp xảy ra, Tòa án hoặc Trọng tài sẽ nhìn vào hợp đồng đầu tiên, chứ không phải lời hứa suông.
Việc thiếu kiến thức pháp luật khi ký kết thường dẫn đến 3 hậu quả nghiêm trọng:
- Hợp đồng vô hiệu: Văn bản đã ký nhưng không có giá trị pháp lý, mọi giao dịch quay về vạch xuất phát.
- Mất quyền lợi: Không có cơ sở để đòi bồi thường hoặc phạt vi phạm khi đối tác “lật kèo”.
- Thiệt hại tài chính: Chi phí theo đuổi kiện tụng kéo dài, bị chôn vốn hoặc mất tài sản.
Ngược lại, người hiểu luật sẽ biết cách nhận diện rủi ro từ sớm, từ đó thiết lập cuộc chơi an toàn và có lợi thế đàm phán.
Những việc bắt buộc phải làm trước khi ký hợp đồng (Giai đoạn tiền hợp đồng)
Rủi ro lớn nhất thường không nằm ở điều khoản, mà nằm ở đối tác. Bạn không thể ký hợp đồng đúng luật với một đối tác “ma” hoặc người không có quyền quyết định.
Xác minh “Danh tính” và “Thẩm quyền”
Trước khi bàn về giá cả, hãy yêu cầu kiểm tra pháp lý của đối tác:
- Với doanh nghiệp: Kiểm tra Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp (ERC), Điều lệ công ty để biết ai là người đại diện theo pháp luật.
- Với cá nhân: Kiểm tra CCCD/CMND, xác nhận tình trạng hôn nhân (nếu giao dịch liên quan đến tài sản chung vợ chồng).
- Yêu cầu cốt lõi: Người ký tên trên hợp đồng phải là người có thẩm quyền đại diện và có năng lực hành vi dân sự đầy đủ.
Yêu cầu cung cấp tài liệu chứng minh
Đừng chỉ tin vào danh thiếp hay chức danh “Giám đốc”. Nếu người ký không phải là Đại diện theo pháp luật (ghi trên ĐKKD), bạn bắt buộc phải yêu cầu cung cấp:
- Giấy ủy quyền hợp lệ: Phải ghi rõ phạm vi ủy quyền (được ký loại hợp đồng nào, giá trị bao nhiêu, thời hạn bao lâu).
- Biên bản họp/Nghị quyết: Của Hội đồng thành viên/HĐQT chấp thuận giao dịch (đối với các hợp đồng giá trị lớn theo quy định của Điều lệ công ty).
Cảnh báo rủi ro (Red Flags)
Nếu đối tác liên tục tìm lý do né tránh cung cấp hồ sơ pháp lý, hãy cẩn trọng. Việc ký hợp đồng với người không có thẩm quyền sẽ khiến hợp đồng vô hiệu toàn bộ. Khi đó, rủi ro mất tiền cọc hoặc hàng hóa là rất cao.
Cẩn trọng khi đọc và soạn thảo nội dung hợp đồng
Đọc kỹ từng điều khoản – Đừng chỉ nhìn vào “Giá”
Rất nhiều người chỉ chăm chăm vào Điều khoản Giá cả, Tiến độ thanh toán mà bỏ qua các “điều khoản chết người” khác:
- Phạt vi phạm & Bồi thường thiệt hại: Mức phạt là bao nhiêu? Điều kiện để phạt là gì?
- Điều khoản trong Phụ lục: Phụ lục là một phần không tách rời của hợp đồng. Nhiều điều khoản bất lợi thường được cài cắm khéo léo tại đây.
“Bút sa” phải rõ ràng: Tránh ngôn ngữ mơ hồ
Sự mập mờ là kẻ thù của pháp lý. Hãy thay thế các từ ngữ định tính bằng định lượng:
- Sai: “Bên B giao hàng trong thời gian sớm nhất/hợp lý.”
- Đúng: “Bên B giao hàng trong vòng 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được tiền cọc.”
Mọi nghĩa vụ về con số, mốc thời gian, tiêu chuẩn chất lượng phải được quy định cụ thể, không để khoảng trống cho sự suy diễn.
Tuân thủ hình thức hợp đồng
Một số loại hợp đồng đặc thù bắt buộc phải tuân thủ hình thức theo luật định mới có hiệu lực:
- Hợp đồng mua bán nhà đất: Bắt buộc phải công chứng/chứng thực.
- Hợp đồng lao động, hợp đồng thương mại quốc tế: Phải lập thành văn bản.
- Giao dịch bảo đảm: Phải đăng ký tại cơ quan có thẩm quyền.
Áp dụng biện pháp bảo đảm
Để tránh rủi ro đối tác “bỏ của chạy lấy người”, hãy sử dụng các công cụ bảo đảm thực hiện nghĩa vụ:
- Đặt cọc (thường dùng trong mua bán).
- Ký quỹ, Bảo lãnh ngân hàng (thường dùng trong xây dựng, thi công).
- Thế chấp, Cầm cố tài sản.
Lưu ý trong quá trình thực hiện và hậu hợp đồng
Nguyên tắc tự nguyện là tối thượng
Hợp đồng chỉ có hiệu lực khi các bên hoàn toàn tự nguyện, không bị lừa dối, đe dọa hay cưỡng ép. Nếu phát hiện mình bị che giấu thông tin trọng yếu khi ký, bạn có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố hợp đồng vô hiệu.
Hiểu rõ hậu quả của Hợp đồng vô hiệu
Khi hợp đồng bị tuyên vô hiệu:
- Các bên khôi phục lại tình trạng ban đầu.
- Hoàn trả cho nhau những gì đã nhận (Tiền trả lại bên mua, Nhà/Hàng trả lại bên bán).
- Bên có lỗi làm hợp đồng vô hiệu phải bồi thường thiệt hại thực tế phát sinh.
Kiểm soát rủi ro phát sinh (Điều khoản dự phòng)
Một hợp đồng tốt phải trả lời được câu hỏi: “Nếu điều xấu nhất xảy ra thì sao?”. Hãy chắc chắn hợp đồng có quy định về:
- Sự kiện bất khả kháng: Thiên tai, dịch bệnh, thay đổi chính sách pháp luật.
- Cơ chế giải quyết tranh chấp: Thương lượng trong bao lâu? Ra Tòa án hay Trọng tài thương mại?
Lời khuyên quan trọng từ chuyên gia pháp chế
Đừng tiếc chi phí cho tư vấn pháp lý
Với các hợp đồng giá trị lớn, chi phí thuê Luật sư rà soát (Review Contract) chỉ chiếm một phần rất nhỏ so với rủi ro bạn có thể gánh chịu. Chuyên gia pháp lý sẽ giúp bạn:
- Phát hiện các “bẫy” câu chữ.
- Kiến nghị sửa đổi để cân bằng quyền lợi.
Nguyên tắc “Không hiểu – Không ký”
Tuyệt đối không ký hợp đồng vì nể nang, vì tin tưởng lời hứa miệng (“Anh cứ ký đi, chỗ anh em có gì anh lo”). Trong pháp luật, lời nói gió bay, chỉ có văn bản là bằng chứng thép. Nếu còn bất kỳ điểm nào chưa rõ hoặc nghi ngờ về pháp lý, hãy dừng lại để làm rõ.
Hiểu pháp luật để tránh rủi ro khi ký hợp đồng không phải là việc làm phức tạp hóa vấn đề, mà là sự chuyên nghiệp cần thiết để bảo vệ chính mình. Hợp đồng an toàn là hợp đồng được xây dựng trên nền tảng hiểu biết, minh bạch và tuân thủ pháp luật. Hãy biến kiến thức pháp lý thành công cụ đắc lực giúp bạn tự tin trong mọi giao dịch, bảo vệ tài sản và duy trì sự phát triển bền vững.
Đừng chỉ là người ‘điền vào chỗ trống’ các mẫu có sẵn. Hãy trở thành chuyên gia kiến tạo cuộc chơi pháp lý. Khoá học hợp đồng: Thiết kế, Soạn thảo và Rà soát chuyên sâu: Làm chủ kỹ năng Thiết kế – Soạn thảo – Rà soát chỉ sau 1 lộ trình.
Mời bạn xem thêm:
