Trong kinh tế thị trường hiện đại, việc doanh nghiệp nợ Bảo hiểm Xã hội (BHXH) là một vấn đề đáng quan tâm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và sự an toàn của người lao động. BHXH không chỉ là một quỹ phúc lợi xã hội mà còn là bảo vệ an sinh cho người lao động trong những tình huống bất ngờ như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và hưu trí. Khi doanh nghiệp nợ BHXH, hậu quả không chỉ dừng lại ở phía người lao động mà còn ảnh hưởng đến uy tín và trách nhiệm xã hội của chính doanh nghiệp đó.

Trường hợp được xem là doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội

Doanh nghiệp có lựa chọn linh hoạt trong việc đóng Bảo hiểm Xã hội (BHXH), dựa trên khả năng và điều kiện kinh doanh của mình, bao gồm các phương thức đóng hàng tháng, hàng quý hoặc mỗi 6 tháng. Dựa theo quy định, doanh nghiệp cần hoàn tất việc nộp tiền vào quỹ BHXH không muộn hơn ngày cuối cùng của tháng hoặc kỳ đóng tương ứng. Việc chậm nộp tiền BHXH so với hạn quy định có thể dẫn đến vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 17 của Luật BHXH năm 2014.

Theo Điều 7 của Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ngày 25/10/2011 do Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam ban hành, chi tiết về các phương thức đóng BHXH như sau:

Đóng BHXH hàng tháng:

• Doanh nghiệp trích tiền từ quỹ lương hàng tháng để đóng BHXH bắt buộc cho người lao động, chuyển tiền đóng BHXH vào tài khoản của cơ quan BHXH tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước.
• Đối tượng áp dụng bao gồm các đơn vị được quy định tại Điểm 1.12, Khoản 1, Điều 4 của Quy định kèm theo Quyết định 1111/QĐ-BHXH.

Đóng BHXH hàng quý hoặc 6 tháng một lần:

• Các doanh nghiệp thuộc ngành nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp, diêm nghiệp và các doanh nghiệp khác trả lương theo chu kỳ sản xuất, kinh doanh có thể chọn đóng BHXH hàng quý hoặc 6 tháng một lần.
• Hộ kinh doanh cá thể, tổ hợp tác, cá nhân sử dụng dưới 10 lao động cũng áp dụng cho phương thức này.

Doanh nghiệp đăng ký tham gia đóng BHXH tại địa bàn tỉnh nơi đặt trụ sở chính, còn các chi nhánh đăng ký đóng BHXH tại nơi cấp giấy phép kinh doanh cho chi nhánh. Quy định này giúp đảm bảo sự tuân thủ pháp lý và hỗ trợ đúng đắn cho người lao động trong việc tham gia BHXH, một phần quan trọng của hệ thống phúc lợi xã hội.

Cách giải quyết khi doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội

Thứ nhất, việc nợ BHXH có thể làm gián đoạn quyền lợi của người lao động. Họ có thể mất cơ hội hưởng các quyền lợi từ quỹ BHXH do sự chậm trễ trong việc đóng góp từ phía doanh nghiệp. Điều này không chỉ gây bất lợi về mặt tài chính mà còn ảnh hưởng đến tinh thần và lòng tin của người lao động vào công ty mình làm việc.

Thứ hai, việc nợ BHXH từ phía doanh nghiệp còn phản ánh một vấn đề lớn hơn về trách nhiệm xã hội và đạo đức kinh doanh. Một doanh nghiệp có trách nhiệm không chỉ với cổ đông, khách hàng mà còn với chính nhân viên của mình. Việc không thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH đầy đủ và kịp thời là vi phạm trách nhiệm đạo đức này, cũng như là vi phạm pháp luật.

Nếu doanh nghiệp không đóng Bảo hiểm Xã hội (BHXH) đúng hạn, kéo dài từ 30 ngày trở lên, họ sẽ phải đối mặt với việc thanh toán toàn bộ số tiền chưa nộp, kèm theo lãi phạt. Đặc biệt, lãi phạt này sẽ tương đương với gấp đôi mức lãi suất đầu tư quỹ BHXH bình quân của năm trước, tính trên số tiền và thời gian chậm nộp.

Cụ thể, theo Điều 56 và Quyết định số 1111/QĐ-BHXH, đơn vị đóng BHXH bắt buộc, Bảo hiểm Y tế (BHYT), Bảo hiểm Thất nghiệp (BHTN) chậm nộp quá 30 ngày sẽ phải đóng lãi suất theo quy định, bao gồm:

• Số tiền BHXH, BHYT, BHTN chưa đóng đã quá hạn.
• Số tiền 2% được giữ lại bởi đơn vị nhưng chưa quá hạn quyết toán.

Cách tính lãi chậm đóng BHXH, BHYT, BHTN tuân theo công thức nhất định, với k là lãi suất tính lãi chậm đóng (theo %/tháng), và Lcdi là tiền lãi chậm đóng tính tại tháng i.

Trường hợp doanh nghiệp không tự nguyện nộp phạt, cơ quan BHXH có thể yêu cầu các ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng, Kho bạc Nhà nước trích nợ từ tài khoản của doanh nghiệp để thanh toán các khoản nợ BHXH cùng với lãi. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ thời hạn nộp BHXH, cũng như trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc đảm bảo quyền lợi cho người lao động của mình.

Cách bảo vệ quyền lợi khi doanh nghiệp nợ BHXH

Khi doanh nghiệp nợ Bảo hiểm Xã hội (BHXH), điều này có thể làm gián đoạn quá trình tích lũy thời gian tham gia BHXH của người lao động, ảnh hưởng trực tiếp đến các quyền lợi như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất. Hơn nữa, việc nợ BHXH kéo dài từ 30 ngày trở lên cũng dẫn đến việc thẻ Bảo hiểm Y tế (BHYT) của người lao động bị khóa, gây khó khăn trong việc khám chữa bệnh và hưởng các quyền lợi BHYT.

Người lao động cần biết cách bảo vệ quyền lợi của mình khi đối mặt với tình trạng nợ BHXH từ phía doanh nghiệp:

• Kiểm tra thông tin BHXH: Sử dụng ứng dụng BHXH số VssID hoặc Cổng giao dịch điện tử của BHXH Việt Nam để theo dõi thông tin đóng BHXH/BHYT. Nếu phát hiện doanh nghiệp chậm đóng hoặc không đóng BHXH, người lao động có thể yêu cầu doanh nghiệp giải trình và khắc phục.
• Khiếu nại với cơ quan BHXH hoặc công đoàn: Nếu doanh nghiệp không xử lý hoặc không giải quyết đúng cách, người lao động có thể khiếu nại tới cơ quan BHXH hoặc Công đoàn công ty. Đây là những cơ quan có trách nhiệm tiếp nhận, xác minh và hỗ trợ giải quyết khiếu nại.
• Khởi kiện ra toà án: Trong trường hợp không hài lòng với cách giải quyết của cơ quan BHXH hoặc Công đoàn, người lao động có quyền khởi kiện ra tòa án. Tòa án sẽ xét xử vụ việc theo luật định và có thể yêu cầu doanh nghiệp bồi thường cho người lao động nếu cần thiết.

Qua đây, có thể thấy việc bảo vệ quyền lợi của người lao động trong trường hợp nợ BHXH đòi hỏi sự chủ động từ phía người lao động, sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng và quyền được tiếp cận công lý qua hệ thống tòa án.

Tham khảo ngay Khóa học pháp chế doanh nghiệp của Học viện đào tạo pháp chế ICA nhé!

Mời bạn xem thêm:

• Bài tập luật kinh doanh bảo hiểm có đáp án
• Một số bài tập luật bảo hiểm xã hội có đáp án
• Hướng dẫn cách tính bảo hiểm xã hội 1 lần

Câu hỏi thường gặp: